Tepişteyê siyasî yê cinî ke Zîndanê Cinîyan ê Sîncanî de tepişte yî derheqê tepişteyê ke bi nêweşîya giranî de venga lezkî CPTyî kerdî û muracatê cigêrayîşî kerdî. Cinîyan name Komîteya Vernîgirewtişê Muameleyo Xirab û Îşkenceyî ya Ewropa (CPT) rê şirawit û muracatê cigêrayîşkerdişê zîndanê Tirkîya kerd.
Metnê cinîyanê tepişte ke CPTyî rê şirawit wina yo:
“Selahîyetdaranê CPTyî rê;
Mergê zîndanê tirkan dewam keno. Tewr peynî 30ê Tebaxe de Zîndanê Tîpê Lyî yê Erzîncanî de embazê ma Şakir Turanî dinyaya xo bedilna. Şakir Turano 70 serrî bi nêweşîya giran bî la vera teşhîsê kanserî bi ci ame ronayîş zî serbest nêame verdayîş. Sey kurd û siyasetmedarêk seba ke ispat bikero nêweşê giran o, ganî dinyaya xo bibedilnayêne. Çimkî Dezgehê Tibê Edlî (ATK) vera teşhîsê kanserî ke ame ronayîş zî serbest nêame verdayîş. ATK raporêk ke eşkeno zîndan de bimano hadre kerd. No qerarê ATKyî mojneno ke tepiştişê tepişteyê siyasî qerarêk polîtîk o. gorewyê raporê ÎHDyî yê serra 2022yî zîndanê tirkan de tewr tay 81 tepişteyî dinyaya xo bedilna. Derheqê nê mergan yew de zî cigêrayîş nêame kerdiş û mergê şikin bîyî. Her mergo ke binê kontrolê hukmatî de virazîyeno cînayet o. Xeylê kesê ke dinyaya xo bedilnayî nêweşê giran î. Nê tepişteyî semedê fikrê xoî falîyetê xo yê siyasî û bi taybet zî kurdbîyayîşê xo vera yenê hedefgirewtiş.
CPT paweyê ci yo ke tepişteyê nêweş dinyaya xo bibedilnî?
Qewimîyayîşê nîjadperestî û cîyakarî yê vera komelê kurd resayo merheleyêk faşîst. Waştişê şenik yê demokratîk ê tepişteyan zî bi hawayêk teberê aqilî seba rayîrberîya zîndanî beno sebebê tehqîqat û dayîşê cezaye. CPT bi xo zî zîndanê tirkan de eşkeno bi cigêrayîşêk sînordar xo biresno nê cigêrayîşî. Hûmara mergê tepişteyê siyasî yê kurd zêde bena. La bi qanûnê taybetî endamê Ergenekon, Hizbullah, mafya, diz, tecawuzkar, kesê ke tîryak roşenê yê ke hukm werdî serbest yenê verdayîş. Bi qanûnê înfazî yê peynî xeylê sucdarê edlî serbest ameyî verdayîş. La şertê tepişteyan ê kurdan zî hîna zêde yenê girankerdiş. Qanûnê tewr peynî bî sebeb ke înfazê 313 tepişteyê siyasî bêro taloqkerdiş. Eno nimuneyêk somut o. Zîndanê Cinîyan ê Sîncanî de 14 embazê ma di serrî yo ke ganî serbest biameyêne verdayîş. CPT verê ke bikewo têgêrayîş paweno ke tepişteyê siyasî roj bi roje bimirî. Heqîqetê na meselaye no yo; xeylê tepişteyê ke înfazê înan temam bîyo û cezaya înan ya dîsîplînî çinî ya kurdbîyayîşê xo vera û semedo ke poşman nêbenî serbest nînê verdayîş.”
Venga bikewî mîyanê têgêrayîşî
Zîndan de tirkan de îşkence esto, caardişê înfazî yê ke eşkenê bi hawayêk eşkera sey binpaykerdişê heqan bêrî ercnayîş, estî. Bi des hezaran merdimê zîndananê tirkan bi pratîkê nîjadperestî û faşîzan reyde rî bi rî manenî. Bi nê qanûnê neweyî reyde heqê hêvîye yê tepişteyan raşte ra yeno wedaritiş. Tepişteyê ke nêweşîya înan giran a terkê mergî yenê kerdiş, pêvînayîşê bi keyeyê înan reyde zî sînordar o. ganî CPT derheqê zîndanê ke heqê merdiman yenê binpaykerdiş de cigêrayîş û cipersayîş bido dest pêkerdiş. Ganî netîceyê raporî bi rayaumûmîye reyde bêro parekerdiş û Tirkîya ke heme binpaykerdişan ra berpirsîyar a bêra îqazkerdiş û bêra mehkumkerdiş. Waştişê ma şima ra no yo ke şima bikewî têgêrayîş mîyan.” ANQARA
