Îdareyê Iraqî yo ke bi darbeyan ameb îatîdar bi bahaneyanê cîyayan hêrişê Başûrê Kurdîstanî kerdêne. Hêrişanê tewr giranan serra 1975î de dest pêkerd.
Serra 1975î de DYA seba ke nakokîya mabênê Îranî û Iraqî çareser bikera hûrd dewletî Cezayîr de kom kerd. Netîceya pêvînayîşî de ame pêkerdene ke tay herêmî sey herêma tampone bibê û meseleya sînorî bi nê hawayî çareser bibê. Na peyman hetê kurdan ra bi nameyê ”Aş Betalî” yena şinasnayene. Verî ke peymane bêra îlankerdene teyarayanê şerî Silêmanî ra heta Zap, Qendîl, Xakurkê û Garê seraserê pêro Başûrê Kurdîstanî de bombayî varnayî. Dewî ameyî vengkerdene û vêşnayene. Pêşmergeyan xo ant Vakurê Kurdîstanî, Rojhelatê Kurdîstanî û koyan.
Qirkerdişê Enfalî
Tesîrê Aş Betalî bi serran dewam kerd. Hewlêr, Ranya Silêmanî, Zaxo û Duhok da kampî hetê rejîmê Iraqî ra ameyî awankerdene û kurdî uca de bi zorî ameyî cadayene. Saddamî serra 1978î de zî qirkerdişê kurdan dewam kerd. Enfalê verênî yê serra 1982î 4 serrî dewam kerd. Saddamî pare kerd ke o peymana Cezayîrî nas nêkeno û bi nê hawayî amadekarîya şerî ya vera Îranî kerde. Serra 1979î de mabênê Îranî û Iraqî de şer dest pêkerd û 9 serrî dewam kerd. La alê xo de şer erdê Kurdîstanî de ameyêne kerdene. Serra 1988î de bi mabênçîya Neteweyanê Yewbîyayeyan şer qedîya la her di welatan zî vera kurdan hêzê xo vistî çeperan.
El Mecîd: Ez do 15 rojan de bi çekanê kîmyewîyan hêrim bikero
Alî Hasan El Mecîdo ke bi nameyê Kîmyasal Alî yeno şinasnayene 26ê gulana 1987î de na eşkerayîye daye: ”Ma do hêrişê pêşmergeyan bikerê. Ez rojêke de ney 15 rojan bi çekanê kîmyewîyan hêrişê înan bikera.” No proje bi semed ke kampanyaya Enfalî ya qirkere ya şeş safhayan bêra caardene ke sibata 1988î de dest pêkerd û heta êlulê 1988î dewam kerd. Saddamî 15ê adara 1988î de hêrişê Helebçe kerd û 5 hezar kurdî bi çekanê kîmyewîyan qetil kerdî. Wextê operasyonê Enfalî de tewr tay 200 hezar kurdî ameyî qetilkerdene.
Hema zî gonî rijîyena…
Helebçe ra 32 serrî vîyartî. La hema zî Helebçe birînê kurdan a ke tira gonî rijîyena. Wexto ke qirkerdiş amebi kerdene warê mîyanneteweyî ra veng nêame vetene.
Keyeyê ey ra têna o mend: Aras Abîd Ekrem
Dima cigêrayîşî ameyî kerdene ke Helebçe de se bîye, çend kesî qetil bîyî û çend kesî vînbîyaye yê. Komeleya Qurbananê Çekan ê Kîmyewîyan a ke merkezê ci Halebçe de ya nê dezgehanê cigêrayîşî ra yew a. Komele netîceya xebatanê xo de eşkera kerd ke qirkerdiş de 5600 kesî ameyî qetilkerdene. Bi desan domanê ke remayî Rojhelatê Kurdîstanî hema zî înan ra xeberêke nêna girewtene. Goreyê netîceya cigêrayîşî eşkera bi ke Helebçe de her keyeyî ra tewr tay kesêk bi çeka kîmyewîye ame qetilkerdene. Qirkerdişê Helebçe de zaf keyeyî çin bîyî. 31 keyeyan ra têna kesêk mend. Aras Abîd Ekrem zî nînan ra yew o ke serekê Komeleya Qurbananaê Çekan ê Kîmyewîyan o.Aras Abdî Ekremî derheqê serrgêra 32. ya Qirkerdişê Helebçe de qisey kerd û îdareyê kurdan û partîyê kurdan rexne kerdî. Ekremî vera hêzanê mîyanneteweyîyan zî nêrazîbîyayîşê xo mojna ke verê qirkerdişanê kurdan ê sey Vakur, Rojawanî û Rojhelatî zî nêgirewt.
Ekremî: ‘Semedo ke partîyê kurdî nêbîyî yew…’
Ekremî ard ziwan ke semedo ke partî, rêxistin û hêzê kurdan nêbîyî yew qirkerdiş ame kerdene. Ekremî vat: ”Semedo ke partîyanê kurdî pênêkerdêne, nakokîya mabênê înan de estbî û yewîya partîyanê kurdan çinbî Qirkerdişê Helebçe sey qirkerdiş warê mîyanneteweyî de nêno qebukerdene. Hetêkî ra zî hêzanê mîyanneteweyîyan o çax çekê kîmyewîyî rotî Saddamî. Ê zanenê ke têna Saddam mesuldar nîyo, ê zî nê qirkerdişî ra mesuldar ê. Coka sey qirkerdişî nêvînenê.” Ekremî îfade kerd ke na mesele partîyan ser o ya û vat: ”Partîyê ma ganî naye bizanê û goreyê naye têkoşîn bikerê. Seba ke Qirkerdişê Kurdan warê mîyanneteweyî de bidê qebulkerdene ganî bixebitê.” SILÊMANÎ
