Êrişên Tirkiyeyê yên bi hevkariya Partiya Demokrat a Kurdistanê (PDK) ên li ser herêmên Zap, Avaşîn û Metîna yên Herêma Kurdistana Federe ji 17’ê Nîsanê ve didomin. Hevseroka Giştî ya Partiya Herêmên Demokratîk (DBP) a berê Sebahat Tûncel ku di Girtîgeha Sîncanê de ye, polîtîkayên desthilatê yên li hundir û derve, rewşa dawî ya Rojhilata Navîn û têkiliya di navbera PDK û AKP’ê de bi nivîsekê ji Ajansa Mezopotamyayê re nirxandin.
Tûncelê derbarê têkiliyên PDK’ê yên bi Tirkiyeyê re dibêje: “PDK, divê bi tu awayî daxilî nava polîtîkayên ku armanca wan jiholêrakirina hebûna gelê kurd e nebe. Birêz Mesûd Barzanî divê li ser soza xwe be, dawî li birakujiyê bîne û ji bo yekîtiya neteweyî ya ku Mele Mistefa Barzanî hewl dida pêk bîne tevbigere.”
Tûncelê tîne ziman ku nepêkanîna yekîtiya neteweyî ya gelê kurd, di berbanga sedsala 21’ê de destkeftiyên gelê kurd ber bi xetereyê ve dibe û wiha dibêje: “Piraniya kurdan ku di ser 40 milyonî re ne, mehkûmî bêstatubûnê hatine kirin. Emperyalîstan erdnîgariya wan kiriye çar parçe, tim şer lê gur kirine û bi vî awayî yekîtî û azadiya wan asteng dikin. Kurd li Iraq, Îran, Sûriye û Tirkiyeyê bi polîtîkayên dijwar re rû bi rû hatine hiştin. Gava mirov li geşedanên siyasî, civakî û aborî yên 200 salên dawî yên li Rojhilata Navîn û Kurdistanê mêze bike, dê bê dîtin ku gelê kurd tenê bêstatu nehatiye hiştin, li gel vê tim di nava kurdan de şer hatine çêkirin û bi vî awayî Rojhilata Navîn daxilî nava bêîstikrariyê hatiye kirin û bi vê bêîstikrariyê re tê xwestin ku Rojhilata Navîn di bin kontrola xwe de bihêlin.”
‘Armanc jiholêrakirina hebûna kurdan e’
Tûncelê di berdewama nivîsa xwe de bal kişandiye ser têkiliyên Tirkiyeyê yên bi hêzên rojavayî yên wekî Îngîltere, DYA û Îsraîlê re jî û gotiye ev têkiliyên dîplomatîk û peymanên bi van hêzên emperyalîst re xwe disipêkirin jiholêrakirina hebûna gelê kurd û gotiye: “Tirkiye ji bo gelê kurd ji holê rabike daxilî nava şerê navxweyî yê Sûriyeyê bû û piştgirî da rêxistinên çete yên wekî El-Qaîde, El-Nûsra û DAIŞ’ê. Tirkiye bi van rêxistinên çete herêmên kurdan dagir kir. Û her kes dizane ku li wan deran li şûna kurdan cîhadparêz bi cih kirine. Tirkiyeyê li qada navneteweyî rêxistina gelê kurd a li Sûriyeyê ku mirovahiyê ji çeteyên DAIŞ’ê rizgar kir, wekî ‘terorîst’ îlan kir. Ev yek encama vê polîtîkaya jiholêrakirina gelê kurd e.”
Tûncelê dibêje ku şerê cîhanê yê sisêyan bi dagirkirina Ûkraynayê ya ji aliyê Rûsyayê ve ber bi asteke din ve çûye û Tirkiye dixwaze vê yekê di çarçoveya planên xwe yên neo-osmanî de binirxîne û di vê pêvajoyê de bi ser bikeve.
Tûncelê van tiştan tîne ziman: “Desthilata faşîst a AKP-MHP-Ergenekonê dixwaze komara duyemîn (a ku dixwaze ava bike) li ser esasê polîtîkayeke dij-kurdan ava bikin û ji bo vê jî hemû amûrên zext û zoriyê yên dewletê xistine dewrê. Li hundur bi her awayî êrişê dibe ser tevgera siyasî ya kurd, êrişê dibe ser hemû saziyên rêxistinkirî yên gelê kurd û siyasetmedarên kurd digire, vîna gel xesp dike û dixwaze HDP’ê bigire; dixwaze daxwaza kurdan a ji bo azadî û wkeheviyê bifetisîne û bi vî awayî yekîtiya kurdan û jiyana bi hev re ya bi gelên Tirkiyeyê re asteng bike. Ev siyaseta li ser asasê dijminatiyê hem li hundur hem li derve, li Tirkiyeyê krîza siyasî û aborî kûrtir dike û Tirkiyeyê ji azadî û demokrasiyê jî dûr dixe. Dixwaze bi hinceta ‘sînorên me yên ewlehiyê’ ser polîtîkaya dagirkirina erdnîgariya Kurdistanê bigire.”
Tûncelê di berdewama nivîsa xwe de li ser pêvajoya Mîsak-i Mîlliyê û polîtîkaya ku niha Tirkiye di vê çarçoveyê de dimeşîne sekiniye û gotiye: “Tirkiye bi stratejiya neo-osmanîtiyê ya ku niha xistiye dewrê, dixwaze axa Kurdistanê daxilî nava sînorên xwe bike û ji bo vê dest bi hewldaneke ‘dagirkeriyê’ kiriye.”
Dîrokê bi bîra Barzaniyan xist
Tûncelê destnîşan kiriye ku kurd divê polîtîkaya Tirkiyeyê ya li Sûriyeyê û Iraqê rast binirxînin û divê rê li ber polîtîkaya înkar, tunekirin û bişavtinê ya tifaqa AKP-MHP-Ergenekonê venekin û gotiye: “Ev ji bo pêşeroja gelê kurd pir girîng e. Rêvebirên Kurdistana Federe ya Iraqê çi bi zanebûnî an jî çi bi nezanî piştgiriya plana osmanî ya Tirkiyeyê dikin. Ev siyaseta bûrjûvayê ya ji bo berjewendiyên xwe çendî ji bo demeke kurt bibnador be jî, lê dê ji bo demeke navîn û dirêj zirareke mezin bide gelê kurd û gelê Herêma Kurdistana Federe. Gelê Kurdistanê ev rastî dîtiye û ji ber vê li ber poltîkaya dagirkirinê ya Tirkiyeyê û hevkariya PDK’ê ya bi Tirkiyeyê re radibe û bi tund bertek nîşan dide. Qewimînên dîrokî bi xwe jî rê me didin ku bê ev civak çi qasî mafdar e. Ger PDK, Kek Mesûd û malbata Barzanî li dîroka xwe ya nêz mêze bikin dê bibînin bê ka ketine nava xefleteke çawa û ev bêbextî dê rê li ber encameke çawa vebike.”
‘Kurd ji bo jiyaneke aştiyane têdikoşin’
Tûncelê di berdewama nivîsa xwe de gotiye: “Mele Mistefa Barzanî gava di 1943’yan de li ber hikûmeta Iraqê rabû, ev daxwaz bi rêz kiribûn; bi awayekî berfireh esasgirtina xweseriya çandî, aborî û siyasî ya Kurdistanê, bi awayekî fermî qebûlkirina zimanê kurdî û cihgirtina di nava hikûmeta Iraqê de. Ev û daxwazên kurdan ên li Tirkiyeyê çi qas dişibin hev du ne wisa? Kurdên li Tirkiyeyê jî di pergala siyasî û îdarî ya Tirkiyeyê de doza reformekê dikin û dixwazin xwe bi xwe xwe bi rê ve bibin û ew û gelên Tirkiyeyê bi awayekî wekhev û azad û aştiyane bi hev re bijîn û pêwendiyê bi hev re deynin. Dixwazin zimanê kurdî, nasnameya kurdî esas bên girtin û bi awayekî qanûnî bên mîsogerkirin. Ji bo vê yekê projeya Xweseriya Demokratîk û Komara Demokratîk pêşniyar dikin. Kurd li ku derê cîhanê dibin bila bibin dixwazin zimanê wan, nasnameya wan û çanda wan bê naskirin û ji bo jiyaneke bi hev re, jiyaneke wekhev û azad têdikoşin.”
‘Bêbextî li projeya Mele Mistefa tê kiri’
Tûncelê bibîr xistiye ku Mele Mistefa Barzanî jî ev yek li navenda siyaseta xwe bi cih kiriye û gotiye: “Lê serîhildana Mele Mistefa hem ji ber siyaseta îngilîzan, polîtîkaya bi destê kurdan qirkirina kurdan hem jî ji ber ku Tirkiyeyê sînorên xwe li Mele Mistefa girtin, bi ser neket. Ez bawer im rêvebiriya Kurdistana Federe ji min bêtir bi vê rastiya dîrokî dizane. Di civîna 1945’an a li Barzanê de Partiya Hîvayê şikilek nû da rêvebiriya nû, bername û tuzuka wê. Partiyê biryara ragihandina xweseriya kurdan, bi tu awayî nedanîna pêwendiyê bi hêzên biyanî re, di bin banekî de yekîtiya eşîran, bi rêyên siyasî serbixwebûna Kurdistana Iraqê, pêwendîdanîna bi partiyên ji bo azadiyê têdikoşin û rabûna li ber polîtîkayên dagirkeriyê yên Iraqê hatiye girtin. Piştî vê civînê Mele Mistefa li Akrê, Seyhan, Behdînan, Bradost û herêmên din hevdîtinan bi eşîran re dike û ji bo yekîtiyê bang li wan dike. Ji nêz ve pêwendiyê bi rêxistinên kurdan ên li Iraqê û Xoybûn a li Sûriyeyê re datîne. Di dawiya vê xebata Mele Mistefa de ji eşîra Zhorî, Mizûrî, Zherî, Berazî, Şervanî, Dolamarî û Bradostê konfederasyonek tê çêkirin. Îro ro hemû rêxistinên kurdan û siyaseta kurd xwedî li vê ked û hewldana ji bo yekîtiya neteweyî ya Mele Mistefa Barzanî dertên. Lê belê wer xuya ye ku rayedarên Kurdistana Federe, kesên dibêjin em nûnerên Mele Mistefa ne, bêbextiyê li dîroka xwe dikin.”
‘PDK wekî şîrketekê tevdigere’
Tûncelê di berdewamiyê de nivîsiye ku kesên Kurdistana Federe bi rê ve dibin berjewendiyên eşîrî yên berteng esas digirin û daxwaz û xwestekên gelê kurd bi tu tiştî nahesibînin û gotiye: “Îro PDK ji dêvla ku siyaseteke li ser asasê mîsyona xwe ya civakî û dîrokî, siyaseteke li ser hîmê wekhevî û azadiya kurdan û yekîtiya neteweyî esas bigire, wekî şîrketekê tevdigere. Şîrketek ne li ser berjenwendiyên civakekê û gelekî, tenê li ser berjewendiyên xwe yên aborî hûr dibe. Lê partiyeke siyasî, li ser gelê xwe, şert û mercên jiyanê yên gelê xwe yê xizan û kedkar, li ser rûmeta neteweya xwe, li ser rêvebiriyeke azadîxwaz û demokratîk hûr dibe. Berjwendiyên gel di ser ên xwe re dibîne.”
‘Dawî li birakujiyê bînin’
Siyasetmedar Tûncel diyar kiriye ku axirê hewldana dagirkeriyê ya Tirkiyeyê ya li Herêma Kurdistana Federe bi tu awayî nayê qebûlkirin û gotiye: “PDK, divê nebe şirîkê van polîtîkayên ku dê bandorê li pêşeroja gelê kurd-Herêma Kurdistana Federe jî di nav de- bike û hewl didin hebûna gelê kurd ji holê rabikin. Birêz Mesûd Barzanî divê li ser soza xwe be û dawî li birakujiya di navbare kurdan de, birakujiya siyasî bîne û ji bo yekîtiya neteweyî ya kurdî ya ku Mele Mistefa Barzanî hewl dida pêk bîne tevbigere. Çendî em ji bêgavî di nava sînorên welatê cuda de bin jî, lê axirê em ferdên heman gelî ne û dîrokê rê me daye ku heya em nebin yek em ê nikaribin bi ser bikevin. Îro ro tekane rêya parastina destkeftiyên Bakur, Başûr, Rojhilat û Rojavayê yekîtiya neteweyî ye.”
Rabûna li ber dagirkeriyê
Tûncelê di dawiya nivîsa xwe de gotiye: “Em siyasetmedarên kurd ên girtî, ji ber van geşedanan nerihet in û bifikar in. Ez wisa difikirim ku dê Birêz Mesûd Barzanî, jinên PDK’î van fikarin me fêm bikin. Bi rastî jî ger PDK dixwaze tevkariyê li têkoşîna azadiyê ya gelê kurd bike û xwedî li dîroka xwe derbikeve, nexwe tişta divê bike ev e; divê li ber poltîkayên dagirkeriyê yên Tirkiyeyê rabe û ji bo dawî li êrişên Tirkiyeyê yên li ser siyaseta kurd, vîna gelê kurd û tecrîda li ser Abdullah Ocalan bê û ji bo muzakere cardin dest pê bikin û meseleya kurdî bi awayekî demokratîk û aştiyane bê çareserkirin tevbigere.
Dê têkoşîna azadiyê ya gelê me bi ser bikeve
Ez hemû rewşenbîr, nivîskar, akademîsyen, siyasetmedar, dostên me û gelê me yê di vê pêvajoyê de ji bo yekîtiya neteweyî tevdigerin silav dikim. Em dixwazin bê zanîn ku ev ked û hewldan hêviya me û gelê me bilind dike û em ê tu carî vê kedê ji bîr nekin. Teqez wê gelê me di vê têkoşîna azadiyê de bi ser bikeve. Yeqîniya min ji dil û can bi vê heye. Silav û hezkirin ji bo her kesî.”
