4ê gulana 1937î de Heyetê Wezîran ê Komara Tirkîya qerarnameyê bi nameyê ”Birê Tenkîlê Dêrsimî” vet û netîceya nê qerarnameyî de Terteleyê Dêrsimî dîya destpêkerdene. Goreyê eşkerayîyanê fermîyan 16 hezar kesî, goreyê şahîdan û şarê Dêrsimî zî 70 hezar kesî dewan de, şikefteyan de, kişta dereyan de pê bombayan, guleyan, gazanê kîmyewîyan ameyî kiştene. No tertele ke sey ‘Roza Şaye’ (Roza Sîyaye) ame pênasekerdene qirkerdişanê tewr pîlan ê dewleta tirke ra yew o. Terteleyê Dêrsimî de bi hezaran domanê kênayî zî hetê dewlete ra dîyayî payeberzan. Reyna hema cayê goranê Seyîd Riza û embazanê ci nêzanîyeno.
Şahidanê Terteleyê Dêrsimî ra Bedrî Polato ke sey ”Apê Begoyî” şinasîyayêne wexto ke 9 serre bi dadî û way û birayê ci verê çimanê ey de ameyî qetilkerdene. Leşkeran vat qey o zî merdo coka o eşt awe. Begoyo ke qirkerdiş de di engiştanê xo ra bîyo, koyan de xo nimit û wina xelisîya. Bego 10ê teşrîna peyêne ya 2022yî de dinyaya xo bedilnaye.
Cinîya Begoyî Gulluye Polat (88) zî wextê Terteleyê Dêrsimî de 2 serre bîye. Tertele de babî û di apê Gulluye ameyî qetilkerdene. Gulluya ke nika dewa Rubayîkî ya merkezê Dêrsimî de ciwîyena derheqê Terteleyê Dêrsimî de ajansê Mezopotamya rê qisey kerd.
Gulluye derheqê ê rojan de wina vat: “Nêzdîyê Layê Dinarî de arêyêk est bi. Nêzdîyê keyeyê ma bi. 1938 de pêro dewijî erzîyayê nê layî, pêro nîyayê guleyan ver û kişîyayê. Vanê luleyê ê layî ra tim gonîye ameyêne. Yew cinîya digane est bîya, leşkeran zereyê aye qelişnaya. Babîyê mi zî tede 25 kesî arê dîyayê û nîyayê guleyan ver. Leşkeran cinîya xalê mi dare ro girê daya û pê çuwan heta serê sibayî dayo piro. Xala mi zî kişte de bermaya. Ez tim xo rê persena ke gelo se bîyo cinîya xalê mi? Ê rojî rojê xirabî bîyê…
Ê merdiman de dîn û îman çin bîyê. Înan cinî û domanan ra çi waştêne? Ê merdimî zî nêbîyê. Kamî ferman dayo înan? O çax Ataturk û Îsmet Înonu est bîyî. Înan ferman dayo. Pêro Dêrsim ame kiştene. Sûcê ma çi bibi?
Babîyê mi kişîya. Dadîya mi 4 domanan reyde teyna mende. Ma agêrayî dewe. Dadîya mi teyna miqatê ma bîye. Ma yew nan kerdêne çar parçeyî. Terteleyî ra çew nêxelisîya. Teyna ez menda. Ge ge mi dua kerdêne vatêne ‘To çira ez verdaya?’ O tertele zulmêko pîl bi. Mi qetî babîyê xo nêdî; înan senî o berdo û kişto. Ez zaf meraqê ey kena. Werrekna babîyê mi weş bîyayêne, ez verar şîyayêne ci.
Tertele zulmêko pîl bi. Coka dewlete ganî reyêke nê di hîrê reyî uzrê xo biwaza.” DÊRSIM
