Tarîx de ronayîşê dewlete
Tarîx (dîrok) de, tewr verê, dewlete û sîdorê dewlete çin bîyê. Dima wexto ke merdimî bonderê ramitiş û çînayîşê bîyê. Fayde û qîymetê herre (erdî) vejîyawo orte. Merdiman fek koçkerdiş ra verradayo, dewî û şaristanî awankerdê. Tayê merdiman, na dinya ser o, xo rê erdî abirnayê û sîndorê nê erdî xêzkerdê. Nê merdiman, goreyê menfeetê xo û hewceyîya ay wextî, basît zî bibo, yew dewlete û asayîşê na dewlete awan kerdo. Tarîxê nê demî de, kamî ke tewr zaf talan kerdo; wayîrê hukm û hêzî bîyo. Hina vêşê merdimî qetl kerdê û sîndorê xo hera kerdo. No dem de, sîstemê koleyîye hukm kerdo. Tewr zaf no dem de, sîndoran û herre ser o cengî bîyê. Qralan/efendîyan, wahşîyane yew zilm kerdo, zaf merdimî telef kerdê. Averşîyayîşê aletan dima, sîstemê feodalan awan bîyo. Dima teknolojî aver şîyo. Goreyê nê demî, zîhnîyet zî bedilîyayo, kapîtalîzm û dewletê netewî awan bîyê. Tarîx de, bi hezaran dewletî sazbîyê/ronîyayê û bi hezaran dewletî rijîyayê. Aseno ke tarîxê merdimanî de, seba menfeet û îqtîdarî zaf cengî bîyê. Yanî tarîxê merdimanî zaf gonin o. Sazbîyayîşê/ronayîşê dewlete û sîndorê dewlete, bi emrê Homayî nîyo. Dewlete û sîndor, îcadê merdiman î. Yanî Dewleta Tirkîya tede heme dewletî, bi emrê Homayî awan nêbîyê û tu qûdsîyetê yew dewletê zî çin o. Dewlete û sîstemê dewlete, bi îradeyê merdiman awan bîyo. Asil amanc; pawitişê dewlete nîyo, huzûr, bextîyarey, heq û huqûqê şaran o. No semed ra, Dewleta Tirkîya tede, heme dewletî, ganî demokratîze bibê.
Meseleya Beka û Menfeetê Şexsan
No proses de, îdarekerê AKP û yê MHP zaf behse ‘beka’ kenê. Ez ewta de wazena ke tikê mewzûyê ‘beka’ ser o zî vindra.
Erebkî de kelîmeya/çekuya ‘beka’; yena manaya “mende, mendebîyayîş, estbîyayîş, nêmerdebîyayîş û peynîçinbîyayîş” a. Yewna mana de zî kelîmeya/çekuya ‘beka’; heme dem de estbîyayîşê Homayî îfade kena.
Goreyê serdestanê nê sîstemî/pergalî, manaya kelîmeya/çekuya ‘beka’; pawitişê erdê dewlet o, vera tehdîtanê zerrî û yê teberî, pawitişê huqûqê ahdî û sîstemê kanûnê yê bingeyî yo.
Goreyê îdarekaranê AKP û yê MHP, no proses de, meseleya bekaya dewleta Tirkîya esta. Yanî goreyê nê îdarekaran; heme teberê Tirkîya de, hem zî zerreyê Tirkîya de, semedo ke Dewleta Tirkîya birijnê, yew xebatêka organezeyine esta. Rasta ey, ne teberê Tirkîya de, ne zî zerreyê Tirkîya de, yewer nêwazeno ke dewleta Tirkîya birijno. Wina yew organzasyon çin o. La semedo ke no statoqo bibedilîyo û Dewleta Tirkîya demokratîze bibo, yew xebate esta. Tirkîya de nê 50 serrî yo ke şer zî esto. La wexto ke Dewleta Tirkîye demokratîze bibo, no şer zî vindeno. Na zî eşkera ya ke, nê serdestê Tirkîya, bi nê vatişê xo, wazenê ke bekaya îqtîdar û menfeetê xo yê şexsî bipawê. Wazenê ke hem zerreyê Tirkîya de, hem zî teberê Tirkîya de xo rê dişmenan peyda bikê/bikerê. Bi nê kulturê cengî; şaranê Tirkîya bixapînê û saltanatê xo bidewmnê. Goreyê înan, tirkan ra vêşêr dostê tirkan çin o.
Tirkîye de ‘Meseleya Beka’ çin a. Asil derdê înan, bekaya îqtîdar û menfeetê înan o. Înan; heme wext, xo rê dişmenî peyda kerdê. Sîyaset rê, îdarekerdiş rê yew huner wazêno. Ne ay huner, ne zî ay kultur înan de esto. Eke Tirkîye de, heq huqûq demokrasî awan bibo. Meseleya bekaya Tirkîya zî nêmanena. Xora edebîyatê ‘beka’ zî na rewşa înan ra yeno meydan. Her weçînayîş ra ver, behsê bekaya Tirkîya kenê. Mesela eleqeyê weçînayîşê îdareyê yê mahalîyan û beka çîyo? Ewta ra aseno ke bekaya îqtîdarê xo wazenê. Asil mesele, sîyasetê înan yo otîreter ra yena meydan. Sîyasetê înan de, yew çîyo newe çin o. Çîyo ke înan dest de mendo polîtîkaya cengî ya. Hinê sîyasetê înan bazar nêveyneno. Na zî ma sey nameyê xo zanê ke, peynî de, vera polîtîkaya ceng û şîddetî; sîyasetê aşîtî, demokrasî, heq û huqûqî qezenc keno. No xusûs de, esla ma bêhêvîy nêyê. Peynî de terafdarê heq, huqûq û yê aşîtî qezenc kenê.
Nuşteyê Binî: Mi no nuşteyê xo de, yew nuşteyê xo yê verên ra tikê îstîfade kerdo.
