Yewîya Amerîka de; Meclîsê Temsîlîyetî û Senato ra qerarê mueyîdeyanê (yaptirimanê) CAATSAyî vêrto. Goreyê ajansanê Reoters û Bloombergî, Trûmp qerarê Meclîsê Temsîlîyetî û Senato îmze kerdo. Trûmp, îmze nêko zî semedo ke no qerar bi zafane ameyo raydayîş, Trûmp îmze nêko zî yeno qebulkediş. Goreyê CAATSAyî sazîyan û şexsan reyra kredîyê îxracat-îtxalatî vindeno. Kredîyo ke Bankaya Dinya û ÎMF dayo bloqe beno. Dovîzê ser o karkerdiş, qedexe beno. Hetê bankayanê Yewîya Amerîka ra transferê pereyan qedexe beno. Aseno ke Yewîya Amerîka vera Tirkîya, sazîyan û tayê şexsan; tayê mueyîdeyan dekena dewre.
Zîrweyê Lîderanê Yewîya Ewropa de zî vera Tirkîya pratîzê kardişê mueyîdeyanê Yewîya Ewropa; taloqê Adara 2021ê yo ke Kombîyayîşê Zîrweyê Lîderanê Ewropa beno, kerdo. No Zîrwe de Komîsyonê Yewîya Ewropa hetan Kombîyayîşê Zîrweyê Lîderanê Yewîya Ewropa sîyaset, ekonomî û bazirganîya Tirkîya-Yewîya Ewropa het de qerarê îlawekerdişê herakerdişê qeraran de taqîbkerdişê rayîrê ser o yew rapor hedre keno.
Zîrwe de qerarê; “Semedo ke Yewîya Qibrisê awan biba, ganî binê banê Yewîya Miletan de pêveynayîşê newe ra dest pêbikê.” girîya.
Yewna het ra goreyê Yewîya Ewropa, Tirkîya Rojhilatê Behrê Sipîy de sîndorê behrî îxlal kena. Eke no xusus de Tirkîya israr bika vera Tirkîya de tayê mueyîdeyî dekewenê dewre.
Nê çend serrî yo ke Dewleta Tirkîya; hem zerreyê Tirkîya de hem zî teberê Tirkîya de, polîtîkaya şîdet û ê şerî esas gêna. Raşta ey semedo ke Dewleta Tirkîya bi temam polîtîkaya şerî esas gêna, aqiloselim dewre ra vejîyayo. Tirkîya vera zaf dewletan şer îlan kerda. Tirkîya Rojava de Libya de Rojawayê Behrê Sipîyî de Behrê Egeyî de û tewr peynî Ermenîstan de dekewta şer.
Dewleta Tirkîya ge Dewleta Amerîka ge Dewletanê Yewîya Ewropa reyde pêkewena. Ge vera xo tadana dewletanê ereban ge vera xo tadana Rûsya. Tewr peynî de zî vera xo tadaye Fransa. Yew het ra nê dewletan sey dişmen îlan kena, la wexto ke dekewenêa tenganî, nê dewletan rê gila zeytune derg kena. Aseno ke kam ke kam/kame ke behsê heqanê kurdan biko, o zî dişmen hesibêno. Yanî Dewleta Tirkîya wexto ke meseleya kurdan çareser bika, teberê Tirkîya de zî polîtîkaya hêrişî kemî bena. La aseno ke bi no zîhnet meseleya kurdan tikê zor çareser bena.
Polîtîkaya cengî de israr, yew gureye aqilî nîyo. Tirkîya de hinê mîyanê AKP zî girêno. Hinê hêrişê yê zerîy zî hêrişê yê teberî zî înan nêxelisneno. Yew het ra ekonomîya Tirkîya îflas kerda. Yew het ra zî Yewîya Amerîka mueyîdeyê CAATSA îlan kerdê. Xora goreyê mueyîdeyanê CAATSA, ganî yew aşme mîyan de Tirkîya sozê qerarê yew serre mîyan de nêşuxulnayîşê S-400an bida. Yewna het ra Yewîya Ewropa binê eba ra zopeyê mueyîdeyan nawnena. Bê Qetarî, bê Dewleta Lîbya hinê yew dostê Tirkîya nêmendo.
Aseno ke, zaf cepheyan de herişkerdiş, quwetê Tirkîya ra vejîyayo. Xezna îflas kerdo. Tirkîya 2019 de 170 mîlyar dolar Ewropa reyde, 167, 9 mîlyar dolar zî Yewîya Amerîka reyde bazirganey (tîcaret) kerda. Teyareyê cengî tede, tayê çekan û parçeyê tayê çekan Yewîya Ewropa û Yewîya Amerîka ra gêna. Tirkîya vera mueyîdeyanê Yewîya Amerîka û yê Yewîya Ewropa nişna tîk vindera. Yewna rayîr nêmendo. Mecbur manena tayê tawîzan bida.
