Endama Koordînasyonê KJKyî Besê Erzîncan, bernameyê Xwebûnî yê JIN TVyî de cewab da persanê Arjîne Baysal û derheqê têkoşînê cinîyan de qisey kerd.
Qiseykerdişê Besê Erzîncan ra tay noqtayê girîngî wina yê:
”Ewro dinya de meseleyê tewr girîngî meseleyê cinîyan ê. Key nê meseleyî çareser bibê komel do aramî bibo. Ma eşkenê vajê ke pêro dinya de bi taybetî serranê 2000an ra nata vera cinîyan û têkoşînê înan polîtîkayê taybetî yenê caardene la têkoşînê cinîyan zî vera beno pîlêr. Sîstemê modernîteya kapîtalîste wazeno têkoşînê cinîyan seba menfaetanê xo bişuxilno. Sîstem seba ke xo ‘averşîyaye’ bimojno mîyanê xo de ca dano cinîyan. Reyna sîstem keno ke mîyanê komelî de dualîteya cînsîyan wedarno ke cinîyî seba têdûştîya cinî û camêrdan têkoşîn nêkerê. Ganî cinîyî bi rayîrê perwerdeyê polîtîka û çapemenîye nê waran de xebatan bikerê.
Rojhelatê Mîyanênî de sîstem Îslamîyetî bi xirabî şuxilneno û bi rayîrê ney cinîya keye de keno koleyan. La a raşte Îslamîyet cinîyan rê têdûştîye dano. Ewropa de zî keda cinîyan yena binpaykerdene. Ewro têgêrayîşê cinîyan yanî femînîzm vera nê kerdişan payan ser de yo û çalakîyan keno. La ganî femînîzm bingeyê Jineolojî de seba azadîya cinîyan çalakîyanê hîna radîkalan bikero û seba cinîyan cuyêka alternatîfe awan bikero.
Ewro bi taybetî îmkananê teknolojîkan ra têkoşînê cinîyan bîyo global. Mîsal wextê Korona de şîdet, tecawuz, kerdişê xirabî û binpaykerdişê heqan ê cinîyan zêdîyayê la cinîyan nê çîyî teşhîr kerdî. Coka emser cinîyî bi mîlyonan tewrê çalakîyanê 25ê Teşrîna Peyêne bîyî. Çunke cinîyan de hînî yew hişmendîye virazîyaya. Cinîyî ganî seserra 21. de na yewîya xo hîna bi hêzî bikerê, rêxistinîya xo hîna bi xurtî bikerê, çalakîyanê hîna radîkalan bikerê û bi nê hawayî ver bi azadîye şorê. Merdimatîye ancax pê têkoşînê cinîyan eşkena xo bixelisna. Çunke têgêrayîşê cinîyan her warê sey demokrasî, ekolojî de wayîrê rolan o.
Ewro cinîyê afganî polîtîka û tedayanê Talîbanî ra semed mîyanê rewşêka zehmete de yê. Ma sey cinîyanê Kurdîstanî tim hetê înan de yê û ganî seba cinîyan ê afganan ma hîna zaf têbigêrê. Ma zanenê ke cinîyê afganî xo rê têkoşînê cinîyan ê kurdan nimûne gênê. Ganî cinîyê afganî hetê xopawitiş û komelkî ra xo rêxistin bikerê û xoverdayîşê xo pîlêr bikerê.
Têgêrayîş û têkoşînê cinîyan ê kurdan bi taybetî wextê Şorişê Rojawanî de pêro dinya de şinasîya. Reyna têgêrayîşê cinîyan ê dinya ewro YJA-starî, sîstemê hemserekîye bingeyê felsefeya Rayber Apoyî de şinasnayî. Ma eşkenê vajê ke cinîyê dinya binê tesîrê fikranê Rayber Apoyî de yê. Cinîyan ê kurdan mojna pêro dinya ke eke cinîyî biwazê eşkenê her çî bikerê.
Şorişê Rojawanî ra dima cinîyan ê kurdan her ca de xo rêxistin kerd û têgêrayîşanê cinîyan ê bînan de têkilîyê xurtî nayî ro. Eke cinîyî bingeyê yewîye de xebatanê xo bikerê eşkenê azadîya xo bivisnê destî û komelêkê aramî awan bikerê. Ma rê lazim o ke cinîyî yewîya xo aver berê.” BEHDÎNAN
