Şîdeto ke serê cinîyan de zafêr beno û vergumanî zî hetê dewleta-mêrdeyî ra yena xelatkerdiş. Pêwa heme polîtîkayan cinî her cayî de têkoşîna xo pîl kenê. Duştê şîdetê polîs-dewlet-mêrdeyî de, cinîyan tu reyêk meydanî terk nêkerdê û têkoşîna muştereke kerda. Cinîyan îttîfaqê cinîyan mûnawo û duştê polîtîkayê îqtîdarî de rayîr û metodan munaqeşe kenê.
Organizasyonê cinîyan û sîyasetmedarê cinî derheqê îttîfaqo ke xeyal kenê, do kam ci de ca bigîro, serê kam ci sernameyî de hereket bikero û kam ci rayîrî teqîb bikero de ajansê ma rê behs kerd.
‘Tecawuz bîyo normal’
Aktîvîsta Hereketê Cinîyan ê Azadan (TJA) Gulşen Karasû da zanayene ke, ê sey cinî mîyanê îttîfaqê cinî de yê û têreyde têkoşîna cinî kenê û wina vat: “Kiştişê cinîyan resayo sewîyeyêke çetin. Tacîz û tecawuzî bîyê normal, rêze ra yenê vînayîş. Cinî wexto peyîn de Krîzê ekonomî ra xeylêk tesîr bîyê. Feqîrî û betalîya cinîyan zaf zêdeyêr bîya. Cinî goreyê mêrdan 2 reyî krîzî ra tesîr de manenê.”
‘Ma bi nasnameyê cinîyan ê Kurdan têkoşîne de yê’
Gulşene dergkerdişê qiseyanê xo de no erjnayîş kerd: “Ma cinî coka nê îttîfaqî de yê. Ma duştê rîyê dewlete ke lîşin a, têkoşîne de yê. Na zî rastîyêka. Dewlete rîyê xo yo xirab di rey mojneno cinîyan. No xusûsî Kurdistan de bi polîtîkayê şero xusûsî xo dano tever. Dewlete her çiqas ma terorîze bikero zî ma cinî pêwa têrey de têkoşîn de bi rengê xo ca gênê.”
‘Ganî cinî îttîfaq de bêrê verê yewbînan’
Gulşene peynîyê qiseyanê xo de wina vat: “Têkoşîna cinîyan zaf çîyî dayê ma. Ma sey cinîyanê azadan ê Kurdan xeylêk çîyî daxilê têkoşîne kenê û na yewîyîye roj bi roje avêr benê û pîl kenê. Ma do di îttîfaq de heta peynî şêrê. Ez veng ro heme cinîyan kena ke wa daxilê îttîfaqî bibê. Waştişê ma no yo ke kam ci bawerî, nasname, îdeolojîye ra bibo wa bibo cinî bi rengê xo daxilê îttîfaqî wa bibê û hêze bidê yewbînan.”
‘Ma do têkoşîne pîl bikerê’
Vervatoxa Buroyê Şêwirmendîya Marmarayî ya Partîya Mintiqaya Demokratîke (DBP) Dîlber Demîre vat venga HDPyî dir dima pêvînayîşê îttîfaqê demokrasîyî pey ra munaqeşeyê ‘îttîfaqê cinî’ newe ra dest pêkerd û wina beyan kerd. “DBP nuqteyê îttîfaqê cinî de mîsyon girewt o serê xo. Ma sey DBPyî plan kenê ke heme sazgehanê cinîyan dir nê îttîfaqî bifînê vernî û têkoşîne pîl bikerê. Pîlkerdişê xetê têkoşîne binê verpersîyarîya ma de ya zî. Ma do di nê prosesî de heme sazgehanê cinîyan ê Tirkîyayî dir têreyde bigêrê û têkoşîn pîl bikerê.”
‘Hewceyî bi îttîfaqê cinî est a
Dîlbere dîyar kerd ke ver bi 8ê Adare ra do têkoşîne pîl bikerê û sewbîna vindertişê parekerdişê cinîyan rexne kerd û wina derg kerd: “Nê nuqteyî de îttîfaqê cinîyan muhîm o. Seba vernîgirewtena kiştişê cinîyan û Pêkerdişê Stenbolî newe ra bi ca bêro, hewceyî bi îttîfaqî est o. Asasê îttîfaqî ganî serê yewîyîye de bêro awankerdiş. Ma bi zîhnîyetêk ke cinîyan çinî hesêbnenê dir ameyê rî bi rî. Wexto peynî de bi vejîyayîşê hêzê cinî dir hêrişê hemverê cinî de zafêr bî. Cinîyan ra tersenê. Ma nînan 8ê Adare de û 25ê Teşrîna Peyîne de vînenê.”
‘Rayîrê pîlkerdişê têkoşîne îttîfaq o’
Endamê Komeleya Wextê Cinî, Newroz Unverdî zî wina nîyadîyayîşê xo ardî ziwan: “Tirkîya de mîyanê hetê ke tewr zêde têkoşîn kenê, hereketê cinîyan ê Kurdan û hereketê cinîyan ê Femînîstanê Tirkîyayî zî est ê. Goreyê prosesî seba pîlkerdişê têkoşîna cinîye, ma rayîr û metodî eşkera kerdî. Bêşik rayîr o tewr pîl ê têkoşîne zî îttîfaq o. Seba cinîyan îttîfaq muhîm o. Him Tirkîya de him zî Dinya de îstîsmar û şîdetê serê cinîyan zaf zêdeyêr bîyo û bi polîtîkayê bêcezaverdayîşî no yeno teşwîqkerdiş. Nê nuqteyî de, di têkoşîne de parekerdiş û îttîfaq xeylêk muhîm o. Duştê şîdetî de dewleta-mêrdeyî sîstematîk bîya, ganî îttîfaqê cinî bêro awankerdiş û têkoşîna parekerde bêro kerdiş. Gama tewr pîl e, paştdayîşê pîlan kena ke îttîfaqê cinîyan o.”
‘Ma do seba îttîfaqê cinîyan tîya de bê’
Newroze dewam de wina vat: “Ganî îttîfaqê cinîyan sînoran derbaz bikero, têduşt û azadîwaştox bo. Pîlkerdişê îttifaqî û têkoşînî keweno serê kiftê ma. Amancê ma oyo ke ma paştdayîş pîl bikerê. Ma seba îttîfaqê cinîyan tîya de yê. Cinî tîya yê û wa biciwîyo têkoşînê cinîyan.”
‘Ganî her kes mîyanê îttîfaqî de bo’
Endama Paştdayîşê Cinîyan ê Kirkyama Kubra Derîn zî wina erjnayîş kerd: “Sînorê tifaqê cinîyan ke kam ci de ca gêno, çin o. Seba ke cinî her ca de şîdet vînenê yenê îstîsmarkerdiş. Kesê ke wazenê serê nasnameyê cinîyan de tîya bibê, kesê ke wazenê nê têkoşînî xurt bikerê, eşkenê îttîfaq de ca bigîrê. Ma îttîfaqê ke her reng û cîyayê cinî ci de ca gênê, xeyal kenê. Cinî wareyê cinîyan a.” STENBOL
