Dêrsim de tradîsyono qedîm ê elewîyan Gaxan merkezê şaristanî de bi def û zurnayan ame fîrazkerdene
‘Kalo Gaxan’ hetê Akademîya Munzurî ra merkezê Dêrsimî de ame fîrazkerdene. Mêrikeko kal û cinîyêka kale bi def û zurna merkezê şaristanî de bi kayan gêrayî û esnaf ra loqmeyî arê dayî û serra newîye ya şarî fîrazkerde.
Dima şar şi Meydanê Seyîd Rizayî û derheqê Kalo Gaxanî de tay zanayîşî ameyî dayene. Bi gulbenganê Kadîr Bulutî yê Ocaxê Kureyşan dûayê Gaxanî ame kerdene. Bulutî vat: “Gaxan serra vîyarte ra xatirwaştiş û serra newîye rê selamdayîş o. Gaxan tradîsyonê bi hezar serran o. Ma wazenê ke wexto ke Gaxan ame keyeyanê ma de şayîye, weşîye û rindîye zî estbê. Ma Gaxan de wazenê ke laçikê Ana Fatma vera zulmê zaliman bibo perde. Ma bawer kenê ke ruhê kerra û koyan esto. Bawo Duzgun ciwîyeno û ma hetî de yo. No meydan de bîyayîş seba ma zaf girîng o. Ma verê Seyîd Rizayî de ke gorêkê ci çin o Gaxanê xo fîraz kenê. Kam se vajo ma rayîrê ecdadê xo ser o yê.‘‘ Qiseykerdişan ra dima loqmayê ke şarî ardî û zerfet ameyî vilakerdene.
Mazgîrd
Dewa Sorekî ya Mazgîrdî de zî hetê cinîyan ra bi aktîvîteyêke Gaxan ame fîrazkerdene. Cinîyî şîyî jîyargeyê dewa Karaxizirî û dûayî kerdî. Dima zî cinîyan loqmeyî vila kerdî û çilayî vistî ta. Cinîyan waşt ke serra newîye biba wesîleya weşîye û waşt ke her kes dewa xo de tradîsyonê Gaxanî bido dewamkerdene.
Pêrtag
Qezaya Pêrtagî ya Dêrsimî de hetê şaredarîye û Akademîya Munzurî ra aktîvîteya Gaxanî ameye organîzekerdene.
Şayîya ke kuçeyanê Pêrtagî de bi def û zurna dest pêkerde heta verê şaredarîye dewam kerde. Şayîye de Şaredare Ruhane Alan qisey kerd. Alane seba tewrbîyayîşî şarî rê spas kerd û vat eke tarîx û kulturê ma biresê nesîlo newe hîna benê bimana. Bado zî hunermend Metîn Kahramanî derehqê roşanê Gaxanî de qisey kerd. Dima ra deyîşî ameyî wendene û bi gulbanganê lokmayan ê Aysele Kilavuz lakmayî ameyî parekerdene. DÊRSIM
