Bi hevkariya Nûnertiya Rêveberiya Xweser a Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê ya li başûrê Kurdistanê û Piştevaniya Rojava bi navnîşana ‘Têkoşîna li dijî DAÎŞ’ê û çarenûsa girtiyên DAÎŞ’ê’ komxebatek bi tevlibûna aliyên iraqî, Rojava û başûrê Kurdistanê pêk hat.
Yek ji taybetmendî û xisûsên herî girtîng a vê komxebatê cara yekem e li ser asta navxwe ya Rojava, Başûr û tevlibûna akademîsyen, rewşenbîr û hiqûqnasên ıraqî lihevkombûneke wiha, li ser xeterî, metirsî û çarenûsa DAÎŞ’iyên girtî û malbatên wan pêk tê.
Di komxebatê de pir kesayetên bibandor ên xwedî cih di nava civakê de û xwedî ezmûnên xurt ên li dijî kiryarên terorê kar kirine cih girtin. Hinek ji van na wiha ne; Hevseroka KNK’ê Zeyneb Muradî, Endamê Desteya Rêveber a YNK’ê Seedî Ehmed Pîre, endamê Polîtbûroya YNK’ê Aram Qadir Xelat, siyasetmedarê Kurd Dr. Mihemed Emîn Pênciwênî, Hevserokê Tevgera Azadî Mihemed Abdulla, siyasetmedarê Iraqî Eshad Îbadî, alîkarê hevserokên Rêveberiya Xweser a Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê Bedran Çiyakurd, nûnerên Meclisa Gel a Mexmûrê, Kakayî, Şebek, kurdên Feylî, Rêveberiya Xweser a Şengalê. Parêzerê kurd ê ku Seddam Huseyîn darezandî Rizgar Heme Emîn û gelek kesên din ên ji navxwe û herêmê tev li bûn.
Em hinek xwe berdin nava detay û mijarên girîng derketin pêş
Di destpêka komxebatê de nîqaşên germ ên ji bo çareserî û taybet têkoşîna gelê Rojava û xebatên Rêveberiya Xweser a li dijî DAÎŞ’ê hat kirin. Bi taybet di vê mijarê de nîqaşên hatin kirin, encamên ku derketin diyar kir ku Rêveberiya Xweser di mijara DAÎŞ’ê û terorê de pir tenê hatiye hiştin, bar li ser wê hatiye danîn. Hêzên navxweyî û herêmî ji alîkarîkirinê zêdetir hewl dane, vê projeya heyî lewaz bike û ji hev bixe. Tevî vê jî Rêveberiya Xweser bi erka xwe ya wijdanî û mirovî ya li ber her kareke civakî û rêxistina gel rabûye û hem wext li gel hêzên leşkerî ya HSD’ê di mijara terorê de kar kiriye û berdêlên mezin daye.
Li aliyê din bi taybet bal kişnadin ser xebatên hevpar ên navxwe û dîsa li gel Iraqê ku bikarin bi hev re têkoşîneke hevpar a li dijî terorê bike û aramî li herêmê pêk were. Divê komxebatê de jî gelek rewşenbîr, siyasetmedar û hiqûqnasên Iraqî jî hebûn û nêrînên xwe parvekirin.
Aliyên iraqî li gel êrîşên DAÎŞ’ê û mexdûryeta bi êrîşan re pêk hat, bal kişandin ser dagirkeriya tirk ya li ser serwerî û siyaseta Iraqê. Bi taybet bal kişandin ser êrîşên dagirkeriya tirk a bê ku serweriya Iraqê û kerameta Iraqê li ber çavan bigire. Ev yek jî xaleke baş e ku aliyên iraqî derxistin pêş. Dan nîşandan ku ferqa Tirkiye û DAÎŞ’ê nîne, her du jî terorê dikin.
Li aliyê din zêdetir xurtkirina têkiliyên navbera herêmê û rêveberiya xweser bû. Ev mijar jî cihê xwe baş di komxebatê de girt. Derket holê ku çiqasî peywendî û têkilî qut bin, ziyan û mexdûryeta ji êrîşên terorê zêdetir dibin. Ji ber ku xeteriya heyî ne tenê ji bo Rojava hemwext ji bo Başûr û Iraqê jî derbasdar e. Di vê pêvajoyê de hem Iraq, hem jî Başûr û Rojava ziyanên mezin ber ketin. Ji bo têkoşîneke xurtir a li ber her cure terorê piştevaniyeke xurt hat xwestin.
Her wiha xalake din a girîng têkiliyeke leşkerî ya navbera hêzên Iraqî û HSD’ê ya li sînor ku bikare berjewendiyên herdu aliyan û dîsa aramiyê herêmê bû. Ev jî dihêle ku ev komxebat di mijarên din de jî nêzîkbûna fikir veke, bibe rojeveke Iraqî jî.
Dîsa ji bo malbat û zarokên DAÎŞ’ê û kesên ber vê pêla terorê ketin, çareseriyek mayînde û hiqûqî bê kirin. Di vê mijarê de parêzerê kurd yê dîktator Sedam Huseyîn darizand Rizgar Heme Emîn ev gotin kir; ‘Yek ji karê ewilê û xurt bê kirin li dijî DAÎŞ’ê zarok ji DAÎŞ’ê qûtkirin û bi taybet bê perwerdekirin. Nedarezandina DAÎŞ’ê yek ji pirsgirêka herî mezin a li pêşiya çareserkirina DAÎŞ’ê ye. Lezûbez pêşxistina mekanîzmayeke ya çareseriyê wê asankarî pêk were ji bo darezandina DAÎŞ’ê.”
Li aliyê din yek ji mijara Şengal û dîsa rewşa jinên êzidî yên dîl hebû. Ev mijar jî cihek baş a komxebatê bû û ji bo çareseriya pirsa jinên êzidî û çerenûsa wan xebatek esas bê kirin û hemwext karasanî ji bo vegera Şengalê bê kirin bû. Hemwext beşdarvanan li ser vê yekê nîqaş kirin û baştir rewşa Şengal û qûrbaniyan bûn xwedî agahî, ev jî dihêle ku di vê mijarê de ji devê yekem agahî bê girtin û helwestên xurtir bên raberkirin.
Eger ku weke encamek bidin nîşandan, di vê komxebatê de xalên herî esasî yekîtiyeke nava kurdan û cîranên wan, her wiha li ser esasê berjewendiyên navxwe û cîran li dijî dagirkerî û terorê xebatek hevpar û demildest lazime. Dîsa ji bo ji terora DAÎŞ’ê û malbatên wan rizgar bibin, demildest xebateke mezin ku zextê bike dadgeheke navneteweyî ser esasê darezandin û perwerdekirina esas a zarok û malbatên DAÎŞ’ê were avakirin.
Her wiha li dijî dagirkeriya tirk ya serweriya xaka Iraqê û destdirêjiya wê ya li nava siyaseta wê bê rawestandin, rêz ji Iraqê û herêmê re bigire.
Weysî Tallî
