Merdimê zanyarî îspat kerdî ke 250 serranê peyênan de dinya de neslê nizdîyê 600 tewir nebatan ke çîmeyê merdim zî daxil xeylê gandaran î çin bîyî
Goreyê cigêrayîşanê merdimanê zanyarî yê Unîversîteya Stockholmî ke Swêd de ya û Baxçeyê Botanîkî yê Kew Kralîyetî ke Îngîltere de yo, mîyanê 250 serran de 571 tewirê nebatan çin bîyî. Goreyê raporo ke peynîya xebatan de ameyo hadrekerdene, hûmara nebatê ke çin bîyî yê mîlçikê ke neslê înan çin bîyî, heywanê makî û amfîbîkan (gandarê ke hem behr û hem zî erd ser de cuyenî) ra 2 qat hîna zêde ya. Goreyê xebera BBC Tirkî û raporî, neslê nebatan texmînan ra 500 qat hîna lez çin bîyo. Merdimê zanyarî dîyar kenî ke na hûmare raştîya xo de hîna berz a.
Sebebê çinbîyayîşê nebatan de tewr zêde zîret û heywankarî bîyî sebebê çinbîyayîşê raşteyê cuya xozayî.
Neteweyê Yewbîyayeyî (NY) aşma gulane de raporê hadre kerde û eşkera kerde ke mîlyonêk heywan û tewirê nebatan tehlukeyê çinbîyayîşî reyde rî bi rî yî.
Çend nebatê ke tewirê înan çin bîyî. Şîlî Sandalagaci; seba viraştişê ronê nebatî ame çinkerdene. Nebatê Thismia; cuya xo tewr zêde binê erdî de derbaz kerd. Dara Zeytune ya Bimbarek Helena ke vilikanê pembeyan dana zî mîyanê nebatanê ke çin bîyî de ca gêna. Neslê Dara Zeytune ya Bimbarek Helena ke vilikanê pembeyan dana serra 2003î de çin bî.
Çinbîyayîşê neslê nebatan tewr zêde cayê ke tewr zêde darî ameyî birnayene û adayê tropîkalî de bîyî.
Seba çi lazimî bi nebatan esta?
Çinbîyayîşê nebatan beno sebebê çinbîyayîşê gandarê ke bi nê nebatan neslê xo domnenî zî. Nê heywanî nebatan ra xo mird kenî û hakanê xo ronenî serê nebatan. Domkerdişê cuye girêdayeyê nebatan o.
