Dêrsim de semedê polîtîkayê taybetî yê dewlete serrê 90ine de dewî ameyî veşnayene û vengkerdene. Welatijê ke o wext mecbûr mendî vejîyayî, serrê peyîn de newe ra agêrayî û wayîrê xoza û kulturê xo vejîyenê. Yew nê dewan ra zî dewika Hanî yê dewa Hakîsî qezaya Nazimiye de ya 1993ine de amebî vengkerdene.
Dewikê Hanî wareyêke cuye ya dewlemend a û bi xoza û nebatanê xo bale ancena. 2008ine de agêrayîşê dewan destpêkerdene û welatijan dest bi viraştişê keyeyê xo kerdî. Welatijî dewe de qeraxê koyî de hingdarî kenê û debara xo bi hingdarî berardiş kenê.
‘Hem lazimî hem zî debar a’
Cinîya bi nameyê Gulîzar Uçan ya 60 serrî zî agêrayî dewe û hingdarî kena. Gulîzare wina vat: “Herême de cayê qedexeyî zêde yê. Nimûne; dewa nêzdîyê ma Kervan û Xilvesî hîna qedexe yê. Kuleyê leşkeran uca de estê. Kuleyan de merdiman taqîb kenê. Semedê qedexeyê pesdewarî nîno kerdene. Yewin debare hingdarî ya.”
‘Ganî cinî hemverê bêtudîştî bi israr bê’
Gulîzare dewam de wina vat: “Hingdarî heskerdiş û hêz wazeno. Semedê nê zî, cinî eşkenê bikerê. Ganî cinî hemverê bêtêduştîya cinsî bi israr ê. Cinî goreyê camêrdan hîna başêr hingdarî kenê. Xeylêk cinî sey mi estê. Heme kar û barê înan zaf baş bi ca anê. Tena ma biwazê. Cinî zaf baş nê karî kenê.”
‘Dewlemendîya herême tesîr serê kalîteyê hingî keno’
Gulîzare dewam de vat: “Xozaya tîya, kalîteyê hingî zêde keno. Çem, vilî û çirrê ma. Bêguman semedê nê weşikîyan hing zî weş beno. Xeylêk kesî semedê hingê ma tehm bikerê yenê tîya. Cuye na cografya de esta. Pêwa hingî ma şîlanan zî roşenê. Bi şîfa yê. Nebatê bînî yê wisarî vejênê zî bi şîfa yê. Ma nînan zî kom kenê. Ma pêro lazimîyê xo bi ca anê.”
‘Kerrayêk zî nêverdayê’
Gulîzare tewr peyîn win avat: “Ma kêfweş ê ke agêreyê herra xo. Wexto ke m aherra xo ra dûr kewtî, ma zaf xemgîn bî. Xeylêk rey mi vatêne, werrekna ez bimerdêne la dewe ra nêvejîyayîne. Ma hesreta dewa xo ancenê. Wexto ke ma ameyî dewlete zaf zehmetî ant. Wexto ke ma dewe dî, ma şaş mendî. Kerrayêk ser yewbînan de nêverdayî bî. Darî ameybî birnayene. Semedo ke ma vejîyê hewl dayî. Ma endîşeyîn bî ke bi şewe bomba serê ma de bivarnê. Hîn kesan çadiran dayî ro, hîn kesan bereqe viraşt. Ma nika dewe xo de yê. Ma do tîya bê. Ma ziwan, kultur û xoza xo ra fek vera nêdanê. Ez veng dana pêro kesan ke agêrê dewa xo û wayîrê kultur û xozaya xo vejîyê.” DÊRSIM
