Endamê Komîteya Rêveber a PKK’ê Dûran Kalkan qala yek ji pêşengên Têkoşîna Azadiyê ya Kurd, şehîdên çapemeniya azad Gûrbetellî Ersoz, Elîşêr Koçgirî û Seyîd Evran kir. Kalkan got: “Hingî ku civak hebe, îradeya wê azad, îdia, armanc û zanebûna wê hebe, gelekî aşkere ye ku ev têkoşîn û xebat wê bidome.”
Kalkan di hevpeyvîna taybet a li gel ANF’ê de qala nameya dawî ya Seyîd Evran kir û wiha got: “Weke wesiyeta dawî ji me re got, ‘bi xweşî û hezkirinê bimînin’. Em jî dibêjin ku tu rehet be. Pênûs, kamera û çeka te di destê hevrêyên te de ne. Wezîfeyên xwe yên rojane didomînin.”
Hevpeyvîna bi Endamê Komîteya Rêveber a PKK’ê Dûran Kalkan re bi vî rengî ye:
Ez hevrê Seyîd Evran li ser navê rêveberiya me ya partiyê, bi rêzdarî û minetdarî bi bîr tînim.
Weke wesiyeta dawî ji me re got, bi xweşî û hezkirinê bimînin. Em jî dibêjin ku tu rehet be. Pênûs, kamera û çeka te di destê hevalên te de ne. Wezîfeyên xwe yên rojane didomînin.
Li ser şehadeta hevrê û hemû heskiriyên xwe careke din xwe lêpirsîn kirin. Pêdiviya wezîfe û berpirsyariyên xwe nirxandin ku li ser bingehê rexne û rexnedayînê çiqas bi cih anîn. Xwe hîn bi biryar, bi îdia û îrade kirin. Têkoşîna ku em li ser bingehê azadiya fîzîkî ya Rêber Apo û çareseriya pirsgirêka kurd dimeşînin, di pêvajoya pêşiya me de wê hîn xurttir pêş bixin. Ew ê teqez bîranînên hemû şehîdan bidin jiyandin û armancên wan bi ser bixînin.
‘Çeka Mazlûm Dogan heta Seyîd Evran hat û mezintirin dibe’
Bi rastî jî ji Mazlûm Dogan heta Seyîd Evran, artêşeke me ya çapemeniya azad heye. Tevgera me ya azadiyê karî baskekî bi vî rengî ava bike. Artêşa şehîdên çapemeniya azad derxist holê. Îcar em hatin dawiya meha îlonê; 28’ê îlonê. Salvegera 12’emîn a şehadeta hevrê Elîşêr Koçgirî ye ku mîna hevrê Seyîd Evran, di destpêka 1990’an de tevlêkariyên mezin li çapemeniya azad kir. Hevrê Rustem, Çîçek, Rozerîn li Xakurkê di êrîşa dijmin de şehîd bûn. Wê demê jî mîna niha têkoşîna me dijwar bû. Biryardariya têkoşîna demê diyar kirin. Di vê çarçoveyê de ez hevrê Elîşêr Koçgirî û hevrêyên wî yên pê re şehîd bûne, di salvegera 12’emîn a şehadeta wan de bi rêzdarî, hezkirin û minetdarî bi bîr tînim.
Dîsa di hefteya yekemîn a meha cotmehê de 26. salvegera şehadeta hevrê Zeynep e, yanî hevrê Gurbetellî Ersoz e ku di destpêka salên 90’î de weke hevrê Seyîd û Elîşêr kedên mezin di têkoşîna çapemeniya azad a bakurê Kurdistanê û Tirkiyeyê de dan. Di 8’ê cotmeha 1997’an de bi 25 hevrêyan re şehîd bû. Dema ku li Zap, Metîna û Garê ku niha destanên berxwedanê dinivîsînin, xebat dikirin, têkoşîn û şer dikirin şehîd bûbûn.
Dijminê ku êrîş dikir dîsa heman dijmin bû. Dewleta tirk û xiyaneta PDK’ê hevkarî kiribûn û êrîş kiribûn. Bi êrîşeke wiha yek ji kedkar û milîtanên çapemeniya azad ên herî bi nirx; hevrê Zeynep şehîd bû. Li ser vî bingehî ez hevrê Gurbetellî Ersoz û 25 hevrêyên ku pê re şehîd bûn, di salvegera 26’emîn a şehadeta wan de bi rêzdarî, hezkirin û minetdarî bi bîr tînim.
Zindîkirina bîranîna van hevrêyan û bi ser xistina armanca wan, soz û biryardariya bingehîn a tevgera me û me hemûyan e. Ji bo bi ser xistina armanca hevrê Zeynep 26 sal in, em bi vê biryardariyê têdikoşin. Wê ji niha û pê ve jî dewam bike. Mîna ku heval Seyîd diyar kir wê çîrok dewam bike. Rêber Apo got; PKK romaneke bêdawî ye, helbestek e. Erê, nivîsandina romanê dewam dike, çîrok dewam dike, têkoşîn dewam dike. Em di wê baweriyê de ne ku heta desthilatdarî û sîstema dewletparêz, zîhniyet, hest û siyaseta ku afirandiye, ji holê rabe û heta ku mirovahî negihêje asteke ku li ser bingeha azadiya jinê bi azadî bijî; Ev têkoşîn wê bidome.
‘Rêveberê ewil ê Ç apemeniya Azad Rêber Apo bû’
Dema em li dîroka xwe ya têkoşîna azadiyê dinêrin, em dîroka xebatên çapemeniya azad jî şaxekî vê dîrokê dibînin. Bi gotineke din, yek ji aliyê dîroka me, qada xebata propaganda û ajîtasyonê ye. Me di destpêkê de ev bi devkî kir. Piştre me ev lêkolîn li ser esasê propagandaya çekdarî kirin. Helbet di vê pêvajoyê de çapemenî jî destpê kir. Ji salên 1990’an ve em bi giranî bi rêya çapemeniyê xebatên propaganda û ajîtasyonê didin meşandin.
Bê guman pêşeng, rêveber û rêberê vê xebatê ji hemû xebatan zêdetir Rêber Apo ye.
Di van xebatan de gavên pêşîn çawa hatin avêtin ez dizanim. Bi nêzîkbûna salvegera yekemîn a şehadeta hevrê Hakî Karer re Rêber Apo bi navê “Ji bo bîranîna Hakî Karer” bîranînek 7 rûpelî nivîsand. Heval Fuat jî helbestek nivîsand, hûn dizanin; helbesta “Ez Mirov bûm”. Bi rastî ez dikarim bibêjim ku wêjeya partiya me bi van destpê kir.
Rêber Apo berê pêşnûmeya bernameya partiyê amade kiribû. Propagandaya devkî û xebatên perwerdehiyê yên ku me heta wê demê dida meşandin, gav bi gav veguherî materyalên nivîskî. Di civîna ku di bihara ‘78’an de hat lidarxistin de biryar hat dayîn ku Desteya Weşanê ya Navendî bê avakirin û weşaneke navendî weke kovar li ser bingeheke îllegal bê weşandin. Li navenda Amedê desteyek wisa hat avakirin. Min jî di nav de cih girt.
Rêber Apo rêveberiya wê dikir. Hevalên Mazlûm û Hayrî endamên sereke bûn. Fatma jî di nava vê desteyê de bû. Di meha hezîranê de civîn çêbûn. Me di demên cuda de civînên desteya edîtoran pêk anî. Rêber Apo nirxandin kirin. Em ê vî karî çawa bikin? Divê em bi kîjan bernameyê destpê bikin? Divê em çawa bidomînin, prensîbên me çi bin? Me dubare dubare nîqaş kirin. Me plan, proje û bername amade kirin. Ji aliyekî ve, me bernameyên gotaran çêkir. Hevalê Mazlûm jî dest bi nivîsandinê kir. Li aliyê din me hewl da ku kel û pelên çapkirinê peyda bikin.
‘Çapa hejmara destpêkê ya serxwebûnê û manîfestoya “Rêya Şoreşa Kurdistanê’
Rêber Apo di meha tîrmehê de li Amedê manîfestoya “Rêya Şoreşa Kurdistanê” nivîsand. Bi rastî ev ji bo xebatên me yên weşanê gavek pir girîng bû. Me di meha tebaxê de Rêya Şoreşa Kurdistanê ji bo çapê amade kir. Weke Desteya Weşanê me ew li ber çavan re derbas kir, li ser kaxezên mûmî danî û me daktîlo kir. Me qapek amade kir. Me ev lêkolîn li Amedê kirin. Navendiya wê ya sereke li Amedê bû, lê me derbasî Xarpêt û Çewlîgê jî kir. Yek jî hetanî Dêrsimê çû. Me karê redaksiyonê yê Rêya Şoreşa Kurdistanê heta wan deran bir.
Di encamê de me bi sîstema çapameniyê ya ku me amade kirî, qapê wê li Amedê çap kir. Me ew bi malzemeyên ku me bi xwe dîtibûn çêdikir û me çapek ku bi rastî nêzî çapa orîjînal bû çêkir. Me şevekê heta siharê li mala ku me li Baglarê amade kiribû, qapên pênc-şeş hejmaran çap kirin. Rêber Apo heta siharê hat û çû. Wî kontrol kir û li xebatên me nêrî. Bi rastî jî hesab dikir ku gelo em çi dikin, em çawa dikin, em çiqas dikarin bikin, gelo em dikarin bikin. Wî dinirxand ku em ê çiqas jêhatî bin û em ê çiqasî bikaribin van karan bi ser bixînin.
Di dawiyê de me hem qapax û hem jî amadekariyên din birin Çewlîgê. Me li Çewlîgê li ser daktîloyê nivîsand. Me di dema betlaneya cejnê de di destpêka meha îlonê de bi karanîna makîneyek dubareker çap kir. Bi texmîna min cejn di serê meha îlonê de qediya û me çapkirin qedand. Dema ku ew qediya em pir kelecan bûn. Niha çawa ku dema Serxwebûn derdikeve û her roj weşanê dike, hevrê kêfxweşiya serkeftinê dijîn, wê demê jî weke kesên ku çapxaneyê dimeşînin, em jî bi vî rengî kêfxweş dibûn. Me çend sed cûre çap kiribû. Me ew veguherand kovar û da ser bergan. Me biryar da ku em ji sêyan yekê yan jî nêzî nîviyê ji bo piştre veşêrin û hinekê ji nîviyê jî zêdetir ji destê destpêkê belav bikin. Me ji sêyan yekê beşê nêzî nîviyê radestî hevalê Huseyîn Durmuş kir ku biparêze. Wê demê berpirsyarê me yê Çewligê bû. Dema ku bir cihekê ku veşêre, ew jî hat girtin. Hemû hejmarên Serxwebunê yên ku me dane wî, dan girtin. Lewma me ev biryar da; em ji destê destpêkê û di asta herî bilind de belav bikin. Bila li her derê belav bibe ku komkirina wê ji dijmin re ne hêsan be. Yan eger bi yekcarî werin girtin, her tişt ji dest diçe.
Ew girtin ji bo me bû derseke mezin. Me yên mayî jî belav kir, eger mirov bala xwe biditê, ji bo Kongreya Damezirandina PKK’ê ya ku di 27’ê Mijdara 1978’an de pêk hat, yek ji amadekariyên herî bingehîn nivîsandin û weşandina Manîfestoya Rêya Şoreşa Kurdistanê bû. Bû derketina hejmara yekem a kovara Serxwebûnê.
Piştre, me weke hejmarek taybet bi 4/5 curên din heta cotmeh û mijdara 79’an domand. Piştre hevalê Mazlûm jî hat girtin, çapxaneya me jî hat girtin. Xebatên me yên weşanê qut bûn.
Em dizanin ku vejandina rêxistinî li derveyî welat, li qada Lubnan-Filistînê pêk hat. Di plansaziya ku piştî Konferansa PKK’ê ya yekemîn a Tîrmeha 1981’an de li Geliyê Bekayê hat lidarxistin de biryareke girîng jî derxistina kovara Serxwebûnê ya ji Ewropayê weke weşaneke navendî bû. Rêveberiya me ya navendî li gorî wê kar dabeş kir. Komek hevalên navendê ji bo van çalakiyan li dar bixin ji Ewropayê re hatin wezîfedarkirin.
Yê ku bi giranî li hundirê welat xebatên teorîk dida meşandin Rêber Apo bû. Di zivistana 81-82’an de Rêber Apo xebateke teorîk, lêkolîn û analîzeke pir xurt meşand. Wî ramanên xwe bi devkî anî ziman. Ev hatin nivîsandin, sererastkirin û veguhertin pirtûkên xeta bingehîn a stratejîk îfade dikin. Kongreya Duyem ev pirtûk erê kirin. Dema duyemîn a partîbûnê, qonaxa pêngava 15’ê Tebaxê, li ser lêkolîneke teorîk a wisa kûr pêş ket.
‘Çapemeniya Serxwebûnê ya bi rêkûpêk û bênavber di dîroka kurdan de yekemîn e’
Evane di heman demê de, amadekariyên malzemeyên bingehîn a weşangeriya Serxwebûnê bûn. Me ji encamên konferansê destpê kir û hemû xebatên teorîk kom kirin, şandin Ewropayê û di çileya 1982’an de hejmara yekem hat derxistin.
Baş tê bîra min ku hejmara yekem gihîşte Rojhilata Navîn, Lubnan û Sûriyê. Rêber Apo ji bo pêşketinê bi rojan hewldan kir. Gava ku bihîst ew gihîştiye balafirgehê, li ber derî bi kelecanek mezin li benda standina wê ma. Em hîn jî tînin ber çavê xwe ku wî çawa pakêt vekir û hejmara ewilî lêkolîn kir. Ew qas kelecan dida, ew qas bandorker bû! Niha Serxwebûnê hejmara xwe ya 500’ê meha tebaxa borî derxist. Em vê îlonê dest bi 500’a duyemîn dikin, hejmara 501’emîn tê weşandin. Helbet 20-30 hejmarên taybet jî hene. Ji derveyî hejmarên asayî yên mehane, hejmarên taybet jî hebûn. Di salên 78-79’an de li Kurdistanê destpêka wê ya ewilî heye ku weke îllegal bi pênc-şeş hejmarî hat derxistin. Eger mirov van hemûyan baldar be. Digihêje hejmara 520-530’an. Çapemeniya Serxwebûnê ya bi rêkûpêk û bênavber di dîroka kurdan de yekemîn e. Di rastiyê de di dîroka şoreşan de yekemîn e. Yek ji bûyerên herî mezin ên dîrokê ye ku tevgereke weke PKK’ê ku di şert û mercên giran de tevî êrîşên mêtinger û qirkirinê li Kurdistanê û tevî komploya navneteweyî jî têkoşîna azadiyê da meşandin û xebatên çapemeniyê kir û 42 sal in weşana xwe ya mehane berdewam kir. Tevî êrîşên weke komploya navneteweyî jî bê navber. Yek ji serkeftinên herî mezin a Şoreşa Azadiyê ya Kurdistanê ye. Ev serkeftina herî mezin a şoreşê ye. Serxwebûn li wir bû dengê şoreşê. Bû bîr û zanebûna wê. Hest, fikir û tezên Rêber Apo hemû li vir hatin weşandin. Partî, şervanên azadiyê, gelê me yê welatparêz û mirovahî perwerde kir û ronî kir. Hîn jî ronîbûna xwe berdewam dike. Erka xwe ya ronîkirinê bi serkeftî dimeşîne.
Dostên wî hêzek mezin ji vê digirin û bê guman dijmin ji qehran dikeve. Ji ber ku rojên borî weke taybet dianîn ziman. Digotin, çima me nekarî asteng bikin. Diyar e ku zextên xwe zêde dikin, wê hîn zêdetir bikin.
‘Tevî hemû astengiyan jî çapemeniya azad hîn zêdetir xebatên xwe xurt kirin û pêş xistin’
Xebatên me yên çapemeniya duyemîn ji sala ‘82’an û şûn de li ser Ewropa bû. Ev jî yek ji keda demokrasiya Ewropayê ya ji bo gelê Kurdistanê û têkoşîna azadiya Kurdistanê ye ku çiqasî jê re dibêjin demokrasî. Ya piştre jî, pêşketina çapemeniyê ya li deverên cuda yên welêt e. Di dawiya salên ‘80’î û destpêka salên ‘90’î de, ji Tirkiyê û bakurê Kurdistanê destpê dike û belavî Başûr dibe. Ji nîvê salên ‘80’î ve li Rojava, li ser xeta Lubnan-Sûriyê, weşangeriya erebî û kurdî bi şiklê kovaran pêş ketiye. Piştre li herêma Rojhilat belav bû. Helbet xebatên me yên çapemenî yên li Stenbol û Amedê tên kirin ku di nav cihên herî girîng, herî bi şer de herî zêde têkoşîn lê tê kirin. Ev jî baş tên bîra min. Ezmûn û amadekariyên ji Ewropayê hatin veguhestin.
Çawa ku li welatekî; eger ji Amedê destpê kiribe, li ser xeta Amed, Xarpêt û Çewligê pêk hat û ji wir jî ber bi Rojhilata Navîn û Ewropayê ve belav bû, di dawiya salên 80’î de dîsa di ser Ewropayê re ber bi Tirkiye û Kurdistanê ve belav bû. Me di salên 87-88’an de li ser vê mijarê xebatên mezin ên amadekariyê kirin. Ez wê jî pir baş dizanim. Me gelek amadekarî kirin, lêkolîn kirin. Şert û merc çiqas guncaw in, rewşa hiqûqî çiqas derfetan dide; Me hemû lêkolîn kirin. Hin komele hatin avakirin, kovar û rojname hatin weşandin. Me fikirî ku em dikarin bibin yek ji wan û ji wê derdorê sûd werbigirin. Di bihara ‘88’an de me dest bi însiyatîfeke veguhestinê ya li Ewropayê kir. Ji xwe piştre em hatin girtin; tê zanîn. Em li girtîgehê dihatin şopandin.
Yên ku em girtin jî, weke esasî ji ber van kar û xebatên me hewl didan me sûcdar bikin. Kar û xebatên çapemenî û weşanê yên me dimeşandin û xebatên propaganda û ajîtasyonê sûc hesab dikirin. Pir zêde li dijî fikra PKK’ê bûn. Li dijî azadî, wekhevî û demokrasiyê bûn. Li dijî azadiya kurdan bûn. Mîna ku ji vebayê bitirsin, ji vê ditirsiyan û direviyan. Li ser wî bingehî jî xwestin asteng bikin. Lê me pêşketin raber kiribû. Nekarîn amadekariyên me asteng bikin. Di sala ‘89’an de me xebatê yekem ê çapemeniyê li Stenbolê weke Kovara Vejîna Civakî (Toplumsal Diriliş) da destpêkirin. Hevalên me û welatparêzên me mîna Serxwebûn a di ’78-79’an de, kovara Vejîna Civakî derxistin. Helbet ev bi qanûnî derdiket, ne xebatekî îllegal bû, lê tenê 5-6 hejmar derketin. Piştre hat girtin.
Sîstema 12’ê îlonê ya ku dewam dikir, hîn zêdetir tehemuliya weşaneke wisa nekir. Lê bigirin jî, qedexe jî bikin îrade û êrîşên wan şikestibûn. Gerîla ev yek şikandibû. Gel li ber xwe dida. Dema ku wan weşangeriya me qedexe dikir, li Cizîr û Nisêbînê serhildan destpê kirin. Civak ji sîstema mêtinger û qirker qut bû. Pêşiya siyaseta demokratîk hat vekirin. Bi vî rengî ji bo çapemeniya azad derfet û şert û mercên meşandina xebatan derketin holê. Gelek şoreşger, welatparêz, mirovên bi nirx, jin û mêr li ser vî bingehî bi navên cuda kar û xebatên çapemeniyê pêş xistin da ku ji bo têkoşîna azadiyê ya li Kurdistanê, demokrasî û ronîbûna Tirkiyeyê bandora xwe danin holê û hîn zêdetir êrîşên komployê û şerê taybet teşhîr bikin. Mîna Ozgur Gundem, Ozgur Halk, Yenî Ulke bi gelek navan. Hinek di çend mehan de hatin qedexekirin. Hinek di çend salan de hatin girtin. Lê çapemeniya azad hîn zêdetir xebatên xwe xurt kirin û pêş xistin. Hîn mezintir kir.
Di rasiyê de mîna qadeke şer bû. Buro hatin bombebarankirin. Belavkar hatin qetilkirin, nûçegihan hatin girtin. Wisa ku ev qada xebata mezin ku Gurbetellî Ersozan, Seyîd Evranan û Koçgiriyan ava kir, heta Apê Mûsayan hêzeke mezin kir yek û şoreşeke ronîbûnê zindî kir.
‘Çîrok berdewam dike, têkoşîn berdewam dike’
Tevî ku her roj di bin zextan de bû û her tim şehîd jî dan, ev têkoşîn hate meşandin. Bi sed û hezaran şervanên azadiyê li ser vê bingehê xwe perwerde kirin. Li ser vê bingehê hatin perwerdekirin û tevlî nava refên têkoşîna azadiyê bûn. Bûn milîtanên herî wêrek, fedekar ên Têkoşîna Azadiya Kurdistanê û demokratîkbûna Tirkiyeyê. Ev kevneşopî hê jî berdewam dike. Çawa ku heval Seyîd diyar kir, çîrok berdewam dike, têkoşîn berdewam dike. Hingî ku civak hebe, îdiaya îradeya azadiyê hebe, armanc û zanebûna wê zindî be gelek aşkere ye ku ev têkoşîn û xebat dê bidome. Tu kes nikare vê têkoşînê asteng bike.
‘Xeta Mazlûm Dogan xeteke xeta diyarker a partiyê ye’
Ez bi hevrê Mazlûm Dogan re pir xebitîm. Di Desteya Weşanê ya Navendî de ev pê re xebitîm. Heval Mazlûm çi bû? Rêber Apo got; ‘hevîrê hişmendiya partiya me bû’. Rojê 500 rûpel etût dikir. Bi bîr û bawerî û gihîşt me, heta bi dawiyê bi rê ve bir. Bi rastî jî perwerdekarekî mezin bû. Di têkoşîna îdeolojîk mîna kêrê tûj bû. Perwerdekar bû, têkiliya wî bi mirovan re xweş bû. Fam û feraseta wî ya çalakbûna polîtîk pir berfireh bû. Xebata propaganda ajîtasyonê tu car ji xebata birêxistinkirin û çalakiyê venediqetand. Ne bi tenê perwerdekar bû. Di heman demê de di asta herî bilind de, li herî pêş xwe da ber berpirsyariyên rêxistinî. Bi rêxistin dikir, çalakger bû. Berxwedana zindanê da destpê kirin. Ev bes e ji bo em rastiyê bibînin û jê fam bikin. Rêber Apo jê re got, ‘Kawayê Hevdem’. Diyar kir ku divê pratîka partiyê Mazlû Doganî be. Xeta Mazlûm Dogan xeteke wiha divê. Xeta şoreşgeriyê ya bi tevahî… Ne ku mirov xebatekê bike û tev li ya din nebe.
Taybetmendiyên hevrê Elîşer pir dişibiyan yê Hevrê Mazlûm Dogan’
Min hevrêyên din jî; Elîşêr Koçgirî jî ji zû ve nas dikir. Em bi hev re xebitîn. Heman hestyarî bi hevrê Elîşêr re jî hebû. Ev her çar hevrê bi taybetiyên xwe pir dişibiyan hev. Bîrewerî û bawerî bi Elîşêr Koçgîrî re di asta herî bilind de bû. Bîrewerî, hêrs û kîna wî li dijî dijmin, li lûtkeyê bû. Pir sekan xuya dikir. Lê di nava dilê xwe mîna volkan bû. Lê yên ji der ve ew bidîta dibû bigota qey pir sekan e, zêde bi tiştan re mijûl nabe, kesekê di halê xwe de ye. Lê yên ew ji nêz ve nas bikira, wê bizane ku ne wisa ye. Hevrê Elîşêr jî propaganda, ajîtasyon bi rêxistin û çalakiyê re kir yek, xwe da ber berpirsyariya rêxistinî. Bû fermandar, şer kir. Ji Koçgîriyê ta bi Başûr li gelek qadan bi erk û berpirsyariya xwe rabû.
‘Hevrê Zeynep ji bo birêxistinbûn û avabûna YAJK’ê de cih girt’
Mirov dikare ji bo Zeynep; hevrê Gûrbetellî Ersoz tiştên hêj balkêş bibêje. Wek jineke şoreşger û welatparêz di xebatên çapemeniyê de li herî pêş bi erk û berpirsyariya xwe rabû hem jî di nava gerîla de. Di rewşên herî dijwar de pêşengtî kir ji bo birêxistinkirina çapemeniya azad, bû berpirsyar, serî bi dijwarî û astengiyan re derxist. Pirsgirêkên herî dijwar çareser kirin. Me ev ji hevalan bihîstin. Nivîs xwendin. Lê me ev kesayet, li serê çiyayan di nava têkoşînê de nas kir.
Hevrê Zeynep zû adapteyê her xebata gerîla dibû, ji bajêr zû derbasê çiya dibû. Mirov digot qey bi salan perwerdehiya gerîlatiyê dîtiye, rû bi rûyê pirsgirêkên gerîla bûye; gava ji bajêr, ji xebata propaganda ajîtasyonê dihat Herêmên Parastinê yên Medyayê, Zap, Avaşîn, Metîna, tevî xebatên biryargeha navendî dibû, mirov digot qey bi dehan sal li vê derê maye. Tecrûbeya wê gelek bû.
Hem xwe perwerde dikir, bi mirov re li hev bû, hem jî yên perwerdenedîtî perwerde dikirin, pirsgirêk çareser dikirin, fermandariya bi her awayî ya gerîla kir, bû rêvebir. Serê havîna sala 1996’an Fermandariya Biryargeha ARGK’ê kir. Li Zap, Garê û Metînayê em bi hev re xebitîn. Bi hev re tev li civînan bûn, me niqaş li ser pirsgirêkên rêxistinî kirin, bi pirsgirêkên şer û perwerdehiyê re mijûl bûn. Di çareserkirina pirsgirêkan de, qanîhkirina mirovan û perwerdehiyê de, di danîna têkiliyê de bi mirovan re, li pêşiya her kesî. Heval Zeynep pirsgirêkên herî dijwar çareser kirin. Beriya her kesî ji derekê diçû dereke din, ji erkeke diçû erkeke din. Jixwe şehadeta wê wisa bû. Ji ber ku hin pirsgirêk çareser nebûn û wê xwe da ber çareserkirinê û bi vê bîreweriya berpirsyariyê zêdetir rû bi rûyê zehmetî û astengiyan bû û di kemîna dijmin de bi awayekê hovane şehîd bû.
Divê mirov heval Zeynep wiha nas bike. Ne ji yên pêşîn ên jin bû ku tev li gerîla bû lê zû xwe bi pêş ve bir, xwe pir dida ber erk û berpirsyariyê, di serdema herî dijwar de herî pir li xebatên îdeolojîk, rêxistinî û leşkerî bû xwedî, xebata gerîlabûna jinan li herî pêş kir. Ji bo birêxistinbûn û avabûna YAJK’ê û pratîkbûna wek pêşeng cih di nav de girt.
‘Heval Seyîd gava tiştek bikira difikirî, difikirî û dikir’
Ên hevrê Seyîd Evran nas dikin pir in. Bi salan bi gerîla re ma. Di serî de xeta Amed-Dersim a bakurê Kurdistanê, li gelek qadan ma, têkoşiya, piştî komployê cardin tev li xebatên propaganda ajîtasyon û çapemeniyê bû, pir li ser sekinî û gelek ked da di vî warî de, bi dehan sedan kadroyên çapemeniya azad perwerde kirin û gelek berhem dan. Heval Seyîd gava tiştek bikira difikirî, difikirî û dikir.
Tev li pir xebatên giran nebû. Pirtûkên mezin nenivîsin, lekolînên teorîk, vekolîn û niqaşên pir kûr nekirin. Ya jî ez nebûme şahid. Kêm kesan dikarî wek wî pênaseya jiyanê pir xwerû û kurt bikira. Carinan bi gotinekê, bi bişirîn, reft û tevgerekê dikarî pir tişt bigotana.
Sekin pê nediket, nediwestiya; anku ji bo têkoşîna azadiyê bi pêş ve biçe, bike ku gel û mirovahî têkoşînê nas bikin, ji bo perwerdebûna civakê li ser vê bingehê bi şev roj xebitî. Nexweşî û westan ji xwe re nedikirin astengî, li çar aliyên Kurdistanê, li ser xeta Rûsya-Ermenistanê, li gelek her cihê karî xwe bigihîne, keda ku da gelek e. Zû difikirî, zû biryar dida û plan dikir. Heta hilma dawîn a jiyana xwe pir hewil da.
‘Hevrê Seyîd bû afîrînerê mîrateyeke mezin’
Wesiyeta wî ya dawîn… Di rewşeke wiha zor û zehmet de ewqas lêhûrbûna hestî û fikirî di demeke ewqas kin de, pênasekirin ne hêsan e. Heval Seyîd rastiya xwe xweş pênase kir. Bi famkirin û hezkirina ji jiyanê, bi hezkirin, zanîn û xwebirêxistinkirin têkoşîn bi rê ve bir. Tiştê ji mil hat kir. Gelek danhev û hêjahî derxist holê û tev li têkoşînê kir. Cih di nav her warê têkoşînê de girt û bû afîrînerê mîrateyeke mezin.
Bi zehmetî û astengiyan êşiya, lê tu car ji armanca xwe veneqetiya. Di şertên herî dijwar de jî gava derfeta xizmetê ji bo têkoşînê û ronîkirina wê dît, bêyî naskirina tu astengî, êş û zehmetiyan propaganda ajîtasyona xebata şoreşgeriyê kir.
Bi hez û azwerî rojnamevanî û perwerdekarî û xebata propaganda-ajîtasyonê kir. Gelek ked, bi awayekê pratîk xebitî. Tevkariya wî gelek e.
‘Propaganda-ajîtasyon, perwerdehî ye’
Xebata çapemenî û weşanê, bi taybetî di serdema sêyêmîn a partîbûna me de, qada bingehîn a propaganda û ajîtasyonê ye. Qadeke perwerdehiyê ye. Propaganda-ajîtasyon, perwerdehî ye. Perwerdehiya partiyê, perwerdehiya gelê welatparêz, perwerdehiya ciwan û dostan, perwerdehiya mirovahiyê. Berê me wek tevger propaganda û ajîtasyona devkî kir û em bi ser ketin. Li ser esasê propaganda bi çekan jî bi gerîla re; em di wir de jî bi ser ketin. Me bi rêya çapemenî-weşanê jî kir. Ya rast, ji serê serî ve em di vê de bi ser ketine. Lê pêvajo hêj berdewam e.
Divê em bi vê baş bizanin; mirov di çalakiyê de encax bi rêxistinê bi ser bikeve. Rêxistina hebe wê hêza te jî hebe, tu yê bi hêza çalakiyan li dar bixî. Bi awayekê din nabe. Rêxistin jî bi perwerdehiyê ava dibe. Bêyî perwerdehiyê mirov nikare kesan bi rêxistin û qanih bike. Nikare bi hest û hizirên wan bit eşe bikî. Xebata rêxistinê, di esasê xwe de xebata perwerdehiyê ye. Perwerdehî jî propaganda û ajîtasyon e û em vê di vê serdemê de, di serdema sêyemîn a partîbûnê de bi rêya navgînên çapemenî – weşanê dikin.
Nexwe rêxistinbûn û çalakî, bi xebata çapemenî – wêşanê ye ku perwerdehiyê bi rê ve dibe. Hêza bipêşveçûna têkoşîna azadî û şoreşgeriyê xebata çapemenî – weşan, propaganda û ajîtasyon e. Divê em vê ji derveyê têkoşînê û pratîkên nebînin. Divê em tu car ji bîr nekin ku xebata çapemenî – weşanê, propaganda, ajîtasyon, xebatên perwerdekirinê ne. Divê mirov perwerdehiyê ji rêxistinbûn û çalakiyê veneqetîne.
Mazlûm Dogan ev bi tevahî pêk anî. Elîşêr Koçgîrî, Gûrbetellî Ersoz, Seyîd Evran ev bi tevahî pêk anî. Xeta rast ev bû. Propagana û ajîtasyona ji birêxistinbûn û çalakiyê vebiqete, bêwate ye. Tu armanca xwe nîn e. Tu wate û hêjahiya xebateke bêyî armanc nîn e.
Her wiha birêxistinbûn ku pêdiviya çalakiyê nebîne û li gor taybetiyên wê bi teşe nebe, wê xebata propaganda-ajîtasyon bi rolê xwe ku tê xwestin nekare rabibe. Divê em vî karî li gor armancê bikin. Awayê karê ku em dikin divê li gor cewherê vê be. Gotin, nivîs, awayê me yê derbirînê, liv û tevger, cil û berg; her tiştê me li gor armanca me be. Wê armanca me bibe xwe xizmet ji bo biserketina me. Wê ev çawa bibe? Wê bi rolê xwe yê perwerdekirinê rabibe. Wê vê jî ji bo bipêşvebirina birêxistinbûnê û çalakiya ji bo azadiyê bike.
‘Xwe sipartina civakê qels e’
Di vî warî de kêmasî, şaşî hene? Bi ya min hene. Em niqaş dikin, rexne û rexnedayîn tên kirin. Lê nefamkirina ji armancê û feraseta bidûrketina ji armancê heye. Helwestên ne bi armanca biserketinê hene. Em ji bo çi propaganda- ajîtasyonê dikin ya jî çima xebata çapemenî – weşanê dikin, yên baş nikarin bersiva vê jî bidin hene. Di vî warî de nebaldarî heye. Helwest û tevgerên ne li gor rabûna bi erk û mîsyona xwe, hene. Xwe sipartina civakê qels e. Em çapemeniya azad, xebata perwedekirina gel û civakekê bi rê ve dibin. Armanca bi xebata me ya çapemeniyê ev e. Divê mirov vê armancê bide ber xwe û civakparêz be. Bi civakê re be. Xwe bispêre hêza civakî, civakê hêj bêhtir bixe nav. Kêm tê kirin.
Qada wê pir hatiye tengkirin. Bûye wek karekî cuda. Lê ya rast divê ne wisa be. Jixwe bi piranî tê gotin; xebata pîşeyî û ne ya pîşeyî. Ev cudakirin şaş e. Rast e, taybetiyên propaganda-ajîtasyonê hene. Ji bo biserketinê, rabûna bi rol di perwerdehiyê de, divê mirov bi wan taybetiyan bizane. Lê hin kes vê dikin, divê em nebêjin ku ev bi hin kesan dibe. Heta em bikarin ciwan û jinan tev lê bikin. Divê qadeke wiha ya birêxistinbûnê hebe, qada perwerdehiyê û birêxistinbûnê hebe. Bibe navendeke balkêş. Divê bibe navenda kişandina civakê ber bi têkoşînê ve.
Eger em ji Mazlûm Dogan, ta bi Seyîd Evran ji rastiya şehîdên çapemeniya azad, xeta Apoyî rast fam bikin, hingê divê em wiha xwe nêzê xebatên propaganda – ajîtasyonê bikin. Nêzîkahiya me wiha be em ê bi ser bikevin.
‘Yên ji bo armancên mezin bixebitin wê vê bi awayê herî baş bikin’
Ev ne karek e ku bi hêz, derfet û teknîkê bê kirin. Teknîka wê jî giring e. Tiştên din jî giring in lê divê mirov pir wan ve girê nede. Hêj ku tu navgîneke nivîskî nîn bû Rêber Apo û yên pê re ev bi hêza ziman kir. Yekê rojnamevan ji Rêber Apo dipirse; çeka herî mezin çi ye? Bêyî dudilî dibêje; ‘zimanê min.’’ Navgîn û çeka herî mezin ku Rêber Apo pê di hemû erkên xwe de bi ser ket, zimanê wî bû. Ev bi zimanê xwe kir. Bi propagandayê jî û bi gerîla jî kir. Gerîla salên 80’yî û 90’î bû hêza herî perwerdekar a civakê. Nexwe wisa jî dibe. Bi çapemenî û weşanê jî dibe, bi rojname, kovar, radyon û televizyon, çapemeniya dîjîtal, bi her rê û rêbazê mirov dikare vê bike. Em ji her kesî baştir dikarin bikin. Lewra em vê ji bo armancekê dikin. Ji bo afirandina jiyana nû em vê dikin. Ji bo hilweşandina feraset û siyaseta faşîzm, mêtingerî û qirkeriyê em dikin. Ji bo hilweşandina pergala îşkence û tecrîdê ya Îmraliyê, ji bo pêkanîna azadiya fîzîkî ya Rêber Apo em vê dikin. Ji bo çareserkirina pirsgirêka kurd, Kurdistan û Tirkiyeyeke azad, demokratîkirina rojhilata Navîn vê dikin. Em vê ji bo mirovahî bikare bi azadî bijî dikin. Ji bo armancên mezin em vê dikin. Em vê ne ji bo berjewendiyên biçûk dikin. Yên ji bo armancên mezin bixebitin wê vê bi awayê herî baş bikin. Gotina herî rast bibêjin, liv û tevgera wan ya herî baş be, nûçeyên herî xweş çê bikin, nivîsa herî kûr binivîsin, axavtinên herî xweş bikin. Divê mirov ji dil ji vê bawer bibe. Ji ber ku ne durû û sextekar in. Gotin û tiştên dinivîsîn dijîn. Tiştên dijîn dinivîsin. Ji lew ma bandorbar û qanihker in. Divê em wisa bin.
Xeta çapemeniya azad, xeta şehîdên çapemeniya azad e. Têkoşîna azadiyê ya bingehîn, xeta fedaiyane ya Rêber Apo ye. Divê kes vê bi awayekê din nebîne. Gava nêzîkahiya me ev be, heta niha çawa bi ser ketibin em ê ji niha û pê ve bi ser bikevin. Em bi vê bawer in. Zehmetî û astengî hene. Lê mirov dikare bi eşq û evîn, bi hewil û ked û azweriyê ji heqê van zehmetiyan were der. Û jixwe ev pêk tê. Têkoşîneke mezin bi hezkirin berdewam e. Civak herî pir vî awayî perwerde dibe, rastî derdikeve holê.
Şoreşa Ronîkirinê ku bi Rêber Apo dest pê bûye, bi esasê derbaskirina ji Kurdan û belavkirina li Rojhilata Navîn û hemû mirovahiyê, li ser esasê hembêzkirina jin û ciwanan berdewam e û mezin dibe. Motora vê, xebatên çapemenî û weşanê ne. Ev motor wê her rast bixebite, şoreşa me ya rewnakbûnê her mezin û kûr û berfereh bibe û bi pêş ve biçe. Ez bi vê bawer im, li ser vî esasî di şexsê hevrê Mazlûm, Elîşêr, Zeynep û Seyîd de, ez hemû şehîdên çapemeniya azad, şehîdên têkoşîna azadiyê bi rêzdarî, hez û minetkarî bi bîr tînim. Serkeftin ji bo hemû hevrêyan ku di rêça şehîdên me de bi bi azwerî, xebata propaganda-ajîtasyonê dikin.
