Endamê Konseya Rêveber a KCK’ê Mûstafa Karasû diyar kir ku bandora şehadeta Hakî Karer di avakirina PKK’ê de heye û got, “Ev partî partiya Hakî ye. Ji ber vê yekê Rêbertiyê ji bo PKK’ê got ‘PKK Partiya şehîdan e.”
Karasû di 44’emîn salvegera PKK’ê de têkildarî Hakî Karer ê ku di sala 1977’an de li Dîlokê di encama komployekê de hat şehîdxistin de axivî. Karasû bal kişand ser girîngiya şehadeta Karer a di avakirina PKK’ê de.
“Di dema ku em dikevin sala 45’an a PKK’ê, ez Rêber Apo yê ku PKK ava kiriye bi rêzdarî silav dikim û şehîdên me yên ku partiya me û têkoşîna me anîne îro bi minetdarî û rêzdarî bi bîr tînim. Tevî ku bi fermî 44 saliya partiya me ye, em di 50 saliya wê de ne. Weke ku tê zanîn tevgera Apoyî di bihara 1973’an de li bendava Çûbûk a Enqereyê hat avakirin. Rêber Apo û pênc hevalên xwe koma yekemîn ava kirin. Rêheval Hakî Karer ji bo partiya me pir wate ye. Rêheval Hakî Karer di têkoşîna partiya me de, di serkeftina partiya me de xwedî cihekî pir girîng e. Yek ji rêhevalên destpêkê yên Rêber Apo ye. Dema ku Rêber Apo ji zindanê derket û ji ber ku mal tunebû li malekê geriya, hevalekî wî got ku di mala ku Hakî û Kemal lê diman de cihek heye, ew dikare li wir bimîne, hevalên li wir hevalên şoreşger bûn û ew ê wî qebûl bikin. Rêber Apo di dawiya sala 1972’yan de diçe mala Hakî û Kemal. Wan silav dike. Dibêje ji girtîgehê derketime, li malekê digerim, niha cihê min tune ye, hatiye vê malê. Helbet diyar dike ku ew li ser pêşniyaza hevalekî xwe hatiye vir. Kemal digot: Rêbertî hatiye malê. Va ye hevalekî te pêşniyar kir, got hevalên şoreşger in, got ez ê ji niha û pê ve li vir bimînim û wisa ma. Helbet dema ku ev yek dianî ziman, digot ku şêwaza Rêber Apo çiqasî bi bandor e û yekser bandor li mirovan dike. Kemal got piştî hefteyekê Rêber Apo bû xwediyê malê. Di nava mehekê de, em hemû li gorî ramanên wî tevdigeriyan. Ji aliyê bîrdozî, fikrî û helwestê ve bandor li me kir.
Kemal û Hakî bi Rêber Apo re dest bi rêxistinkirinê dikin
Bi vî rengî Rêber Apo, Kemal û Hakî hev nas dikin. Bi awayekî, piştî derketina ji girtîgehê dibin hevalên wî yên yekem. Ew hevalên yekem in ku ew li gorî ramana xwe bandor dike. Taybetmendiyeke wê ya wiha heye. Piştî ku Rêber Apo hem şoreşgerên Fakulteya Zanistên Siyasî û hem jî şoreşgerên Enqereyê bi rêxistin dikir, Hakî û Kemal bûn hevalên nêzîk ên Rêber Apo. Di vî warî de Hakî di nava xebatên şoreşgerî yên Rêber Apo yên li Enqereyê de cih digire. Bi taybetî li ADYOD bi hev re dixebitin. Jixwe gava ku Rêber Apo ji girtîgehê derket min dît. Di sala 1972’yan de ez ketim Fakulteya Zanistên Siyasî. Rêber Apo di meha cotmehê an jî meha mijdarê de jixwe di girtîgehê de bû. Ew hatibû dibistanê, ez dibêjim qey di cotmehê de derketibû. Û ji azmûnan derbas bû û ders derbas kir. Wê demê mafekî wiha didan. Ger ji ber hin sedeman beşdarî azmûnên meha hezîranê nebûya, wê demê ew ê payîzê têketa azmûnan. Piştî ku Rêber Apo ji girtîgehê derket, ket azmûnê û dersê derbas kir.
Hakî yek ji kesê herî nêzî Rêber Apo bû
Di vê heyamê de dema diçû girtîgehê û li Enqereyê di Fakulteya Zanistên Siyasî de têkoşîna şoreşgerî pêş dixist, hevalê wî yê herî nêzîk dibe Hakî. Rêber Apo û Hakî helbet Kemal di pêşxistina têkoşîna şoreşgerî ya li Enqereyê û rêxistinkirina ciwanên şoreşger de roleke gelekî girîng lîstin. Ez şahid im. Rêber Apo piştî ku ji Fakulteya Zanistên Siyasî terikand, yekem kes bû ku sempatîzanên THKPC’ê bi rêxistin kir, rêveberên THKPC’ê hînê ji girtîgehê derneketin. Li vir Nasuh Mîthat hê ji girtîgehê derneketibû. Wê demê Oguzhan Mûftûoglû û yên din ên ku di wê komê de bûn, yek ji rêveberên Dev Yol, THKPC, ji girtîgehê derneketibûn.
Di vê pêvajoya 73-74’an de Rêber Apo ku di wan salan de li Enqereyê ciwanên şoreşger bi rêxistin kir. Li kêleka wî jî rêheval Hakî Karer û Kemal hebûn. Ez ji nêzîk ve bûm şahidê vê. Ji ber ku min li Fakulteya Zanistên Siyasî dixwend. Min wê pêvajoyê ji nêz ve dişopand. Wê demê ez sempatîzan bûm. Lê ez baş dizanim ku Rêber Apo di wê demê de pêşengê birêxistinkirina ciwanên Enqereyê bû, bi taybetî jî di birêxistinkirina ciwanan de di ramana sempatîzan THKPC de bû. Ev rewşek pir girîng bû.
Wekî komeke cihê rêxistinkirin dest pê dike
Hevalê Hakî rêhevalê Rêber Apo ye. Ji ber ku Hakî û Kemal tirk bûn, Rêber Apo difikirî wan di nav tevgereke şoreşger a Tirkiyeyê de yan jî di nav rêxistineke şoreşger a ku wê ava bike, dixwaze wan bike parçeyekî wê têkoşînê. Heta dawiya sala 1974’an. Di rastiyê de Rêber Apo di destpêkê de difikirî ku bi THKPC’ê re ciwanên kurd û gelê kurd bi rêxistin bike. Bi THKP’ê re, yanî bi rêxistinên şoreşger ên li Tirkiyeyê re, di nava nêzîkatiya pêşxistina têkoşîna şoreşgerî ya li Tirkiyeyê û têkoşîna azadiyê ya li Kurdistanê de ye. Ev nêzîkatiya pêşî ye. Lê piştre dibîne ku hêzên şoreşger ên li Tirkiyeyê, nêzîkatiya şaş a hêzên çep ên li Tirkiyeyê li Kurdistanê têr nabîne, pêwîstiya xwe bi rêxistinkirina weke komeke cuda dibîne. Em dikarin wiha diyar bikin. Ger di wê demê de tevgerên şoreşgerî yên li Tirkiyeyê rast nêzîk bibûna, tevgera şoreşger a Tirkiyeyê û tevgera şoreşger a Kurdistanê dikaribû hem şoreşa demokratîk a Tirkiyeyê pêk bîne û hem jî bi têkoşîneke hevpar Kurdistan azad bike. Ev fikra yekem a Rêbertiyê ye. Lê paşê ev yek pêk nayê. Bi rastî jî Rêber Apo difikire ku Kemal û Hakî dikarin di pêşketina tevgera şoreşgerî ya Tirkiyeyê de rol bilîzin. Lê heval qebûl nakin. Li rewşa çepên Tirkiyeyê yên wê demê dinêrin, li rêxistinan dinêrin. Her wiha li helwest, nêzîkatî û ramana Rêber Apo dinêrin. Bi dîtina ku helwesta herî rast, helwesta herî rast ew e ku li Kurdistanê bi Rêber Apo re têkoşîna azadiyê geş bikin, biryar didin ku bi Rêber Apo re tevbigerin. Dem bi dem em bêjin Kemal Pîr jî di girtîgehê de gotiye. Di şoreşa Kurdistanê de azadî û şoreşa gelên tirk dît. Şoreşa Rojhilata Navîn dît. Ji bo vê jî beşdarî şoreşa Kurdistanê bûn. Helbet tevlibûna Hakî û têkoşîna wî ya bi Rêber Apo re pir û pir girîng e. Rêber Apo beriya niha jî ji Hakî re gotibû “Giyanê min ê veşartî”.
Kakî û Kemal li civîna Dîkmenê ne
Min di sala 1975’an de Hakî û Kemal nas kir. Piştî ku biryar hat dayîn ku em bi awayekî aktîftir beşdarî têkoşîna azadiya gelê kurd bibin, ango bi biryara dawî dema ku ev yek bi tevahî zelal bû, di sala 1976’an de me civîna Dîkmenê pêk anî. Di meha çile de civîna Dîkmen heye. Kemal û Hakî jî li wir beşdarî civînê bûn. Û ez dikarim bibêjim ku ew yekemîn civîna fermî ya girîng bû. 25-30 heval di wê civînê de hebûn. Civîn li maleke ku xwendekarên Siwêregê lê diman hat lidarxistin. Di wê civînê de her kesî qala çîroka xwe kir. Îcar em hemû li ku ji dayik bûn? Di malbateke çawa de mezin bûbûn, em çawa tev li tevgera şoreşgerî bûbûn. Bi gotineke din, beriya ku di civînê de nirxandin bê kirin, me hemûyan ewil bi qala çîrok û jiyana xwe kir. Hakî û Kemal jî li ser vê yekê axivîn. Hin heval şaş man. Yanî dema ku li Kurdistanê her kes ji kurdayetiyê direve, têkoşîna azadiyê ya li Kurdistanê têkoşînek pir dijwar e, şovenîzm li Tirkiyeyê belav bûye, tevgerên şoreşgerî yên li Tirkiyeyê helbet berê hebûn û yên mezintir berfirehtir dibin, bi bandortir in. Di rewşeke wiha de du hevalên we yên tirk hene, beşdarbûna civîneke wiha helbet ji aliyê hevalan ve bi baldarî hat şopandin. Ji bo hevalan balkêş bû.
Hakî kete rêveberiya komê
Piştî vê civîna sala 76’an, Hakî wekî alîkarê serok ket rêveberiya ji kesan pêk tê. Ji aliyekê ve nêzîkatiyek ku tê de du alîkarên serok hebûn pejirand. Helbet civîna 76’an pir girîng bû. Heta wê rojê em li Enqereyê dixebitîn. Me li Enqereyê têkoşîneke îdeolojîk didît. Me hewl dida ku ciwanan ber bi xwe ve bikişînin. Me hewl dida ku xwe perwerde bikin. Di destpêka sala 1976’an de. Ji ber vê yekê em dikarin bêjin dawiya sala 1975’an. Di civîna ku me li Dîkmenê di dawiya 75 û destpêka 76 de pêk anî de biryara vegera Kurdistanê hat dayîn. Ev jî pir girîng bû. Biryar bû em zû vegerin Kurdistanê. Yanî di sala 73’an de yekemîn avakirina koma Apoyî pêk hat. Lê piştî sala 1974’an çalakbûna wê zêdetir bû.
74, bi taybetî jî 75 komên Apoyî li Enqereyê hatin rêxistinkirin û pêşxistin. Dema kadroyên ewil hatin avakirin, em bibêjin 15-20 kadro li Enqereyê derketin holê, Rêber Apo biryar da ku van xebatan bigihîne Kurdistanê. Di wê civînê de, ew biryar weke biryareke rêxistinî û weke biryareke komê hat dayîn. Piştî civîna 76’an em êdî diçûn Kurdistanê. Berê jî Serok dem bi dem diçû Kurdistanê. Dîsa heval Cûma, heval Kemal berê xwe dabûn Kurdistanê. Dîsa heval Fûat diçû Dêrsimê. Berê jî wisa çûbûn Kurdistanê. Lê ev tişt dem bi dem çêdibû. Di sala 76an de biryar hat girtin ku bi tevayî here Kurdistanê.
Hakî çû Bazîdê
Yek ji kesên ku berê xwe dide Kurdistanê rêheval Hakî ye. Niha dem tam nayê bîra min. Yan 75 yan jî 76 bû. Bi îhtimaleke mezin ev yek piştî biryara vegera Kurdistanê be. Hevalê Hakî çû Bazîda Agiriyê. Beriya ku biçe hat. Em li wargeha xwendekarên Fakulteya Zanistên Siyasî bûn. Em li wir axivîn. Wê demê me pirtûk dişand Kurdistanê, me pirtûkên bîrdozî yên teorîk dişand. Pirtûkên Marx, Lenîn, Stalîn, Engels, Têkoşîna Neteweyî ya Mozambîkê, têkoşîna rizgariya neteweyî ya Angolayê, şoreşa Kubayê berhev dikirin.
Tê bîra min rêheval Hakî, ez wisa difikirim ku wê demê Abdurrahman Ayhan jî di nav me de bû. Bi wî re çûn Agiriyê, çûn Bazîdê. Demekê li wir xebitîn. Ew vegeriyan. Hevalê Hakî piştî wê demeke kurt çû Edeneyê. Li Edeneyê xebitî. Helbet wê demê tu têkilî, derfet tunebû. Ji Edeneyê dema çû Dîlokê bi tenê heqê rê pê re hebû. Û paşê kesek an du kes hene ku dema ku hûn neçin dê têkiliyek bi we re hebe. Ev hatin dayîn, wisa çûn. Mînak ez wê demê di sala 76’an de di meha tîrmeh-tebaxê de çûm Dîlokê. Yanî vegera Kurdistanê. Bi vî awayî ez di havîna 76’an de tev li bûm. Me tenê pereyê bilêtê peyda dikir. Em çûn Dîlokê. Wê demê cihên civînên TOBDER’ê hebûn, şoreşger diçûn wir.
Hakî bandor li ser mirovan dikir
Dema Hakî diçe Edeneyê, têkiliyek an du kesan dibîne. Taxa ku Kurd lê diçin, yanî li qadên ku Kurd lê dixebitin, li qehwexaneyan an jî li TOBDERê ku şoreşger lê tên û diçin. Wê demê Yekîtiya Mamosteyên Tirkiyeyê, yanî Yekîtiya Mamosteyan hebû. Beriya 12’ê Adarê sendîka bûn, piştre hatin tasfiyekirin. Komele ava kirin. Êdî ew komele bûn ku hemû şoreşger lê diçûn, ne tenê ti aliyek, ne komek, lê hemû şoreşger. Rêheval Hakî jî diçe Edeneyê. Li Edeneyê bi çend hevalên xwe re li wir dixebitin. Du ji wan berê xwe dane Dîlokê. Em bi hev re man. Xortekî bi navê Arif ji Xelfetî hebû. Piştre li Xelfetiyê şehîd ket. Ji Rihayê xortekî wisa hebû, me jê re digot Bijî Ûsiv. Li wir di înşaetê de bi wan re dixebitin. Çîmento, kerpîç hildigirin û di înşaetê de dixebitin. Bi vî awayî jiyana xwe bi rêxistin dikin. Hevalê Hakî jî li Edeneyê dixebitî, berê çûbû Êlihê û li Êlihê ma. Çend mehan jî li Êlihê ma. Lê Êlihê Kurdî dihat axaftin. Di vî warî de ji ber ku bi Kurdî nizanibû, paşê derket û li Edeneyê, piştî Edeneyê jî li Dîlokê xebitî, ku nezanîna Kurdî nebe asteng. Weke ku min behs kir dema ew li Edeneyê dixebitî, TOBDER di demeke kin de di nav kesên li wê derdorê de îtîbarê çêdike. Ew bandorê li mirovan dike. Bi rastî jî kesayeta Hakî bi heybet bû. Kesayetiyek rêzdar bû. Ne tenê bi ramanên xwe, bi helwest û helwesta xwe jî bandor li mirovan dikir. Wê demê Alaattîn Kapan ê ku piştre gule li Hakî reşandin, Hakî li wir dibîne. Bi rastî jî Hakî hê li Edeneyê ye dike hedef. Li TOBDER’ê nîqaş zêde dibe. Hindik maye derkevin derve û şer bikin. Li wir şoreşger dikeve navbera wan. Ya rasttir, ji wê demê ve Alaattîn Kapan dixwaze li dijî Hakî komployan çêbike. Dibîne ku Hakî di koma Apoyî de ye. Wî her weha rêxistinek bi navê ‘Pênc Parçeyî’ ava kir. Ya rastî ev rêxistineke ku MÎT tê de ye û destê wê jî heye. Em dizanin ku li Sêrtê kesekî bi navê Dervîş Sado heye. Dixwazin Hakî qetil bikin.
Ji ber vê yekê ez vê dibêjim. Ew dibîne ku ew kesek pir bi bandor e. Difikire ku yekî wiha wê koma hucreya Apoyî bi rêxistin bike û pêş bixe. Û ji ber ku wî bi xwe rêxistinek bi navê Pênc Parçeyî ava kir û koma Apoyiyan ji xwe re wekî astengekê dibînin.
Hakî şoreşgerekî mezin bû
Hakî Karer piştî çend mehan li Edeneyê dixebite diçe Dîlokê. Ez di heman rojan de, di heman demê de çûm Dîlokê. Ez li wir bi Hakî re xebitîm. Dema em çûn li Dîlokê heval Cûma û heval Kemal hebûn. Piştî Hakî hat, heval Hakî berpirsyarê Dîlokê bû. Hevalê Kemal û hevalê Cûma jî hinekî aktîftir bûn. Diçûn Rihayê. Diçûn herêmên din. Hakî li Dîlokê dima.
Hakî bi rastî jî şoreşgerekî mezin bû. Hakî bi taybetî di pratîka Dîlokê de îspat kir ku ew şoreşgerekî mezin e. Helbet beriya wê jî Rêber Apo ji bo wî gotibû ruhê min ê veşartî ye. Rêhevalên pêşî yên Rêber Apo pir girîng in. Wê demê komeke din a Apoyî nû derdiket holê. Ne diyar e ku dê paşê çi bibe. Ne diyar e ku ew dikare bibe komek an na. Lê tevî vê yekê jî baweriya wan bi du şoreşgerên mezin ên weke Kemal û Hakî Rêber Apo heye. Di wê baweriyê de ne ku Rêber Apo wê têkoşîna şoreşgerî pêş bixe.
Ev komeleya ADYOD berê ji aliyê endamên TSIPê ve, ji aliyê reformxwazan ve hatiye avakirin. Dema ku tevgera şoreşgerî pêş ket, tevgera ciwanan li Enqereyê li wir bi dest xist û bû komeleyek bi pêşengiya şoreşgeran, ji destê reformxwazan derxist. Bûye komeleya ciwanan. Hakî li Dîlokê xebatên pir girîng kir. Şev û roj. Belê, ew dixebitî, pênc deqîqeyan vala nedisekinî. Wê demê li Dîlokê malên me yên komunan hebûn. Di demeke kin de li Dîlokê di bin rêveberiya Hakî de 4-5 malên me yên komun hebûn. Em komek piçûktir in. Komun bû mala me. Hakî li van hemû malên komunan perwerde dida. Rêheval Hakî bû ku herî zêde beşdarî perwerdeyê bû, helbet bandor û kulta Rêber Apo di avakirina vê komê de roleke diyarker lîst. Rêber Apo ji Hakî re digot tu ruhê min ê veşartî ye.
Hakî gelek nirx tev li têkoşînê kir
Di vir de dema ku Rêbertî got “Ew ruhê min ê veşartî ye”, bi rastî jî dixwest bibêje ku hemû taybetiyên min ên girîng bi Hakî re jî heye. Bi rastî Hakî şoreşgerekî mezin bû, şoreşgerekî pir hêja, mirovekî pir xweş, rêhevalekî pir xweş bû. Xwedî prensîb bû, ciddî bû. Lê bi hevalên xwe re jî di nav têkiliyeke pir germ de bû.. Me hemûyan rêz jê re girt. Heval Hakî, rêheval Riza, rêheval Dogan Kiliçkaya em li malê diman. Li gel Hakî, Arif û Yûsiv jî hebûn ku ji Edeneyê hatibûn. Di wê demê de ti kes nedihat wezîfedarkirin. Her kes beşdarî xebatê dibû. Çi qas hewil da, ew qas çêtir xebitî, ew qas berpirsiyar bû, ew qas hêza rêveberiyê zêde bû. Ew rast bû. Gelek nirxê ku Hakî li vê têkoşînê zêde dike heye. Ev tevger bi kesayeta Rêber Apo teşe girt. Yê ku herî baş kesayet û taybetmendiyên Rêber Apo temsîl dike û kiriye çanda Apoyî, heval Hakî ye.
Mînak di avakirina rêxistina Dîlokê û avakirina çanda Apoyî de jî Hakî bû. Ji ber vê yekê ew bû yê ku herî zêde li malê dixebitî. Heke wê firaq bên şuştin? Hakî herî zêde firaq dişuşt. Wê demê kincên me jî bi komî dihatin şuştin. Dîsa yê ku herî zêde kinc dişuşt jî heval Hakî bû. Heval Hakî zêde dixebitî. Di rêxistinkirina ciwan, karmend û gel de roleke diyarker lîst. Pir girîng e. Di wê demê de Dîlok yek ji navenda herî girîng a têkoşîna me, têkoşîna Apoyî bû. Dibe ku ew yekem bû. Ev hinekî jî ji ber vê bû. Li Dîlokê gelek kesên Rihayî hebûn. Rêbertiyê hem li Xelfetî hem jî li Rihayê xebat meşand. Bandora wî rasterast li Dîlokê bû. Li Dîlokê bi rastî rêxistineke girîng hebû. Di nava vê rêxistinê de kesên ji Rihayê jî hebûn. Di rêxistina Dîlokê de kesên ji Meletiyê jî hebûn. Pazarcix Elbistan jî hebû. Ev girîng e, ev sedem in ku em li Mereş, Elbîstan, Pazarcixê bi rêxistin bûn û di wan salan de hîna jî bi bandor in. Helbet di wan salan de yê ku ev rêxistin xurt dikir û herî zêde ked dida heval Hakî bû. Hevalê Kemal jî dixebitî, heval Cûma jî dixebitî. Di rêxistin û xebatên li Dîlokê de jî roleke girîng lîstin. Lê ji ber ku heval Hakî her tim ma, Dîlok ji nêz ve bi rêxistin kir.
Jixwe Rêber Apo di nêzîkatiyeke enternasyonalîst de bû. Di girtîgehê de ji destpêkê ve hewl da tevgera şoreşgerî, tevgera ciwanan li Tirkiyeyê bi rêxistin bike. Hewl da ku ne tenê ciwanên Kurd, hemû ciwanên tirk bi rêxistin bike. Di vî warî de xwedî nêzîkatiyeke şoreşgerî bû. Sosyalîst, şoreşgerekî sosyalîst bû. Di vî warî de nêzîkatiya wî enternasyonalîst bû. Kemal û Hakî di afirandina vî ruhê enternasyonalîzmê de bandoreke mezin kirin. Ji ber ku kedeke mezin daye vê têkoşînê.
Dîlok navenda pêşîn a Apoyiyan bû
Çû Dîlokê û dest bi kar kir. Salek derbas nebû, li Dîlokê şehîd ket. Lê ev yek di 10 mehan de mohra xwe li xebatan da. Di têkoşîna Dîlokê de mohra xwe lê xist. Di avabûna çanda Apoyî ya li Dîlokê de mora xwe lê da. Ew çand di şexsê Hakî de bi pêşengiya Hakî hatiye afirandin, bi pêlan li seranserê Kurdistanê, Rihayê belav bû, li Amedê belav bû, li Mêrdînê belav bû. Ji ber vê yekê ew li her devera ku em lê dixebitin belav bûye. Ji ber ku wê demê rêxistina me ya li Dîlokê mezin bû. Bifikirin, Rêber Apo li Riha û Dîlokê di asteke girîng de xebitî. Dîlok bajarekî mezin bû. Xebatkarên pêşîn ên Dîlokê heval Hakî, Cûma û Kema lin. Riza jî li wir bû. Li wir hevalê şehîd Dogan Kiliçkaya jî hebû. Yanî qadeke ku em lê xwedî kadroyên pir girîng bûn. Bi rengekî mîna navenda Apoîstan di qonaxa koma yekem de bû. Herêma herî bi bandor Dîlok bû.
Helbet li Dêrsimê jî bandorek hebû, keda heval Fûat hebû. Jixwe li Rihayê bi keda berê ya serok Rêber Apo çalakiyek hebû. Lê Dîlok herêmek girîng bû. Li vir rêheval Hakî di pêkhatina vê çanda enternasyonalîst de xwedî roleke diyarker e. Ji vî alî ve ne mimkûn e ku tevgera ku Rêber Apo ji PKK’ê afirandiye ber bi nijadperestiyê ve biçe.
Ji bo şoreşa Rojava dem bi dem vê dibêjim. Di şoreşa Rojava de gelek enternasyonalîst şehîd bûn. Ji çar aliyê cîhanê hatin, şehîd bûn. Xeta şoreşa Rojava diyar kirin. Şoreşa Rojava wê li ser vê xetê bimeşe. Ji vê xetê wêdetir nikare derkeve. Helwest û kesayetên navneteweyî yên rêheval Hakî û rêheval Kemal di yekemîn avabûna koma Apoyî de mohra xwe li partiyê xistine. Bandoreke mezin li ser partiyê kir. Heval Kemal Pîr di tevlîbûna xurt a ciwanan û tevlîbûna milîtan a ciwanan de xwedî kedeke pir girîng e. Ne tenê li Dîlokê li Rihayê jî xebitî. Li vir çû Dêrsimê. Kemal Pîr her ku çû bandorek mezin li ser ciwanan kir.
Hakî kesayetiyek cuda bû. Ew bi rastî kesayetiyek bandorker bû. Ez dikarim bibêjim, Rêber Apo beriya niha jî di demên cuda de ev yek anîbû ziman. Hakî rêhevalekî ku bi Rêber Apo re nîqaş kiribû. Taybetmendiyek wisa hebû. Rêber Apo bi Hakî re nîqaş dikir. Ya yekem jixwe di qonaxa komê de bû, nîqaşa wan û hevaltiya wan di heman malê de beriya ku ew ava bibin jî alîkariya vê kir. Û kesayetiyên wan jî wisa bûn. Rêber Apo jî ji Hakî re pir rêz digirt, pir bi qîmet bû. Bi rastî jî têkiliyên Rêber Apo û Hakî xurt bûn. Ew dibêje ku ew heval giyanê min e. Lewma têkiliya wan ji hemû hevalan cuda bû. Ez dikarim vê bi hêsanî bêjim. Hakî hem kesayetiyek rêzdar û hem jî kesayetiyek pir dihat hezkirin bû. Di mirovekî weha de hurmet çêdikir û te jê hez dikir. Rêhevaltiya wî bi rastî hêz dida mirovan. Bi rastî jî hewce ye ku meriv vê rastiyê baş bizanibe dema ku qala Hakî tê kirin. Wî çandek rast afirand. Tişta ku em îro jê re dibêjin çanda Apoyî, li vir taybetmendiyên erênî yên Apoyî û PKKyiyan hene. D avabûn û afirandina van taybetiyan de bi jiyana xwe bandorek mezin hebû. Helbet Rêber Apo kesayeta vê komê ava kir. Rêber Apo pîvanên vê komê ava kir. Jidilbûn, hewldan, giranî, şêwaz, şêwazê Rêber Apo, wî ev kom ji roja yekem ve ava kir. Yê ku herî baş vê temsîl dike Hakî bû.
Nifşek ku civakbûna xwe winda nekirine
Bi rastî ez bextewar im ku Hakî nas dikim. Naskirina Hakî yek ji sedemên girêdanbûna bi vê ramanê, baweriyê û têkoşînê ye. Mîna Rêber Apo. Hebûna Rêber Apo ji bo kesên ku Rêber Apo nas dikin pir girîng e. Yên ku Rêber Apo nas dikin, bi vê tevgerê û vê têkoşînê ve girêdayî ne. Ji ber ku di şexsê Rêber Apo de serkeftinê dibînin. Ew bedewiyê dibînin, ew rastiyê dibînin. Û Hakî jî xwediyê vê taybetmendiyê bû.
Bê guman, li vir tiştek divê were destnîşankirin. Ji bo îro hemû heval fêm bikin, gelê me fêm bikin, şoreşger jî fêm bikin. Ev taybetmendiyên bedew ji ku derê têne? Dema ku em li bersiva vê pirsê digerin, divê em vê yekê bifikirin. Ya ku wê diafirîne civak e. Hakî û Kemal zarokên serdemeke salên 1960-70’î yên li Tirkiyeyê ne, ku hîna kapîtalîzm li cihên weke Kurdistan û Behra Reş serdest nebûye, civak ji hev belav nekirine, sosyalîzm xurt bû. Ew di wê demê de mezin bûn. Dema ku em taybetmendiyên xweşik ên koma yekem a Apoyî dihejmêrin, divê em vê jî bibînin. Taybetmendiyên wê civaka pêş-kapîtalîst, gundewarî ew civakbûna paqij a ku bi qirêjiya kapîtalîzmê re nebûye yek.
Di civakê de jiyan tê wateya qirêjnekirinê. Ya ku Rêbertî dibêje dewlet, bajar, çîn, ev jî tê wateya îstîsmar û qirêjiyê. Hakî cihê ku lê ji dayik bûye, bajarok e. Lê taybetmendiyên gund hinekî din hebûna xwe didomînin. Hakî li Ulubeyê dijî, cihê wî li Ulubeyê bû, lê li cihekî tevlihev bû. Ez jî çûm sersaxiya Hakî. Piştî şehadetê me cenaze bir Ulubeyê. Hevrê Abbas û Kemal jî hebûn. Wê demê em nêzî 20 heval çûn Ulubeyê.
Li Ulubeyê merasîma cenazê
Me gelê Ulubey jî dît. Me malbata Hakî dît. Cihek biçûk wek gund bû. Karker in, findiqan diçînin. Hakî bi rastî jî xebatkarekî xırt bû. Jixwe dema diçû Ulubeyê ne tenê karê xwe dikir, karê hemû cîranên xwe jî dikir. Li Ulubeyê jî dihate hezkirin.
Em çûn Ulubeyê. Me cenaze bir lê li wir em matmayî man. Bi hezaran kes hatin, şoreşger hatin sersaxiyê. Em şaş man. Kê li wir bihîstibû, ji bo sersaxiyê hatibû. Me cenazeyê Hakî bi komek pir mezin veşart. Dema em çûn em ewqasî li bendê nebûn. Bi rastî dema ku me wê demê qala veşartina cenazeye li Ulubeyê dikir Rêber Apo me rexne dikir. Rêber Apo digot, “Hûn çûn. Gelek kes hatin wir. Wê demê hûn ê hinekî cuda nêz bibin. Têkiliya we bi wan şoreşgeran re, bi wî gelî re, bi wan mirovan re cuda bibe. Hûn tenê çûn, we cenaze veşart.” Kesayetiya Hakî bi bandor bû.
Nirxên ku şehîdan ava kiriye
Û di vî warî de, pir girîng e ku bi rastî Hakî were naskirin. Ji bo vê jî piştî şehadeta Hakî, Rêber Apo biryara partîbûnê da. Partîbûn ji bo bîranîna Hakî hat dayîn. Rêber Apo got, “Bi şehadeta Hakî yên ku xwîna xwe dane vê bîr û baweriyê hebûn. Niha doz heye. Niha ev rewşek e, veger nabe. Em ê şopdarê şehîdên xwe bin. Em ê fikr û têkoşîna wan bişopînin. Em ê bi vê hêviyên hevrê bigihînin serkeftinê û layiqî Hakî bibin.” Ji aliyekî ve Rêber Apo ev têkoşîn aniye roja îro û ji bo pêkanîna hêviyên hevrê Hakî pêş xist. Rêber Apo her tim dilsoziyeke mezin nîşanî şehîdan daye. Her tim hewl da ku daxwazên şehîdên xwe pêk bîne. Yek ji sedemên ku Rêber Apo ew qas bi prensîb e, ewqas hewl dide, li dijî neheqiyan têdikoşe û xwedî li nirxan derdikeve, girêdana bi nirxên şehîdan e.
Li pey her şehadetek bersivek dihate dayîn
Yanî Rêber Apo ew nirxên ku ji aliyê Hakiyan, Kemalan, Mazlûman ve hatine avakirin parast û xwedî lê derket. Xwe wekî nûnerê wan didît. Rêber Apo jiyana wan wek talîmatekê ji xwe re girt. Wê demê em ê PKK’ê nas bikin. Eger Rêber Apo di oxira şehadeta hevalekî xwe de vê yekê derdixîne pêş, gelo endamekî PKK’ê yê Apoyî li pêşberî şehadeta bi deh hezaran hevalan û şehadeta bi deh hezaran mirovên me çawa tevgeriya ye? Divê ev pir baş were fêhmkirin. Divê ev hest were hilgirtin. Ev hîseke pir girîng e. Ev hesteke pir pîroz e. Ji ber vê yekê di PKK’ê de hesta hevrêtiyê ewçend xurt û pêşketî ye. Rêber Apo hevrêtiya xwe nîşan da. Rêber Apo hevrêyekî hevrêyên xwe bû. Hevrêtiya rast ew kes e ku hevrêya xwe serfiraz dike, ya ku hesretên hevrêyên xwe hembêz dike. Rêbertî bi vî rengî nêz bû. Têkoşîn bi vî rengî bi pêş ket. Niha îro li Zap, Avaşîn û Metîna berxwedan heye. Ev hesta hevrêtiyê ye ku wan berxwedanan derdixîne holê. Di vî warî de lazim e hevrêyên me baş fêm bikin.
Hakî milîtanekî çalak bû
Bêguman Hakî hem rêxistinkirî, hem perwerdekar û hem jî milîtanek bû. Helbet ez dikarim bibêjim ku yekemîn cihê ku em li Dîlokê man hebû. Pêwîste were fêhmkirin bê ev têkoşîn bi çi zehmetî û hewldanan bi pêş ketiye. Ev têkoşîn ji nişka ve pêş neket. Ji binî ve hatiye avakirin. Ne çek, ne pere, ne jî têkilî hebûn. Tiştek nebû. Û me got, em hatin Dîlokê. Cihê ku em lê diman çawa bû. Ya rast, cihekî ku mirov lê nekarin lê bijîn bû. Li apartmanekê jêrzemînek ava kiribûn. Di hundirê xwe de mîna tunelekê du ode ava kir, mîna du odeyên biçûk, lê paceyên wî tune ne. Tenê derîyek heye. Cihê ku hewa jê tê derî ye. Û piştre pencereya biçûk li jora derî ye. Em li wir diman. Avahî şil bû. Em sibehan hişyar dibûn, lihêf, betanî, kinc, her tişt mîna ava şil dibû. Mirov li cihên wiha dirize. Em çend mehan li wir man. Û me li cihekî bi navê Hoşgor ê jorîn xaniyekî bi vî rengî kirê kir. Pere tune bû. Heval diçûn û di înşaetan de dixebitîn. Heval Kemal û Cuma jî berê hatibûn. Beriya ku em biçin jî, beriya ku Hakî biçe Dîlokê, ew li Dîlokê xebitiyan e. Di demeke kin de karker li wir hatin birêxistinkirin, memûr hatin birêxistinkirin, mamoste hatin birêxistinkirin, xwendekar hatin birêxistinkirin. Û di demeke kurt de em li Dîlokê bûn rêxistina herî bi bandor . Em hem di nav ciwanan de û hem jî di nav karkeran de bûne rêxistina herî karîger. Têkoşîna herî bi bandor a li dijî faşîstan ji aliyê Apoyiyan ve hat meşandin. Bêguman ev yek bi bandora kesayet, sekn û nêzîkatiya Hakî pêk hat.
Taybetmendiyên kadroyên destpêkê yên tevgerê
Wekî Rêber Apo gotiye ‘Hakî zarokê Behra Reş bû yê paqij bû’. Kadroyên destpêkê yên koma Apoyî bi vî rengî bûn. Piraniya wan zarokên gundiyan bûn. Ew kes bûn ku têkiliya wan bi gundekî re hebû. Ew ji hawireke belavnebûyî dihatin. Em hemû xwedî taybetmendiyên bi vî rengî bûn. Yên çûbûn bajêr jî ji taybetmendiyên xwe yên gund veneqetiyabûn. Cihekî wiha bû. Bêguman ev jî girîng e. Tu dest bi têkoşînê dikî. Tevlîbûna têkoşînê tiştek e, ji destpê ve avakirina rêxistinê tiştek cudatir e. Bi taybetî ger ev Kurdistan be hêj cudatir dibe. Ji ber ku hûn ê her tiştî biafirînin. Taybetmendiya kadroyên yekemîn ên koma yekem ev e, bi hewldan, ked û fedekariyê, bêyî ku li hêviya tiştekî bin ev têkoşîn pêş xistin. Hûn pênc kes in, ji ber vê yekê hûn ê çawa xwe rêxistin bikin? Hûn ê di nava hevgirtinê de bin, hûn ê di nava hevaltiya xurt de bin, hûn ê mil bi mil li ber xwe bidin da ku hûn vê têkoşînê geş bikin. Hûn nû dest pê dikin, hûn 3-5 kes in. Ew ê çawa bibe? Ev têkoşîn ancax bi dilsoziyeke mezin, bi hevgirtineke mezin, bi hezkirin û hurmeteke mezin a hevdu re û bi rêhevaltiya mînak dikare were pêşxistin.
Têkîliyên hevaltiyê siberoja komê diyar kir
Wek Rêbertî dibêje, bikaranîna peyva Kurdistanê jî metirsiyek mezin e. Rêbertî dibêje, ‘Min peyva Kurdistan mêtîngeh e, bi dizîkî digot’. Rastiyek welê ya Kurdistanê heye. Rastiyek welê ya dijmin hebû. Di salên 1960-70’ê hin jî hebû. Bawerim niha rakirine. Min bi çavên xwe dît. Ji bo ku em gelek caran ketin Midûriyeta Enqereyê, em dizanin. Dema em li Enqereyê bûn polîsan her tim bi ser wargeh û dibistanên xwendekaran re digirt. Pîrozbahî jî çêdibûn wê demê jî destgîr dikirin. 2,3 an jî 4 roj digirtin û piştre berdidan. Di wê demê de ewqas zêde nedigirtin. Di midûriyeta Enqere û Stenbolê de dovîzên bi nivîsa, “Ji her tiştê re texemila me heye, lê ji parçebûna welatê re bi ti awayî tineye” hatibûn daliqandin. Ango tu dikarî tiryakê bikarbînî, dizî bikî, fuhûşê bikî û mirovan bikujî. Ev dovîz digot: Tu dikarî her tiştê bikî. Em dikarin texemila vê yekê bikin. Lê parçekirin bi ti awayî nabe. Di cihek welê de kadroyên ku bi helwesta têkoşîna azadiya gelê Kurd tevdigerin wê rewşa wan çawa be? Helbet piştgiriyekî mezin bidin hev û hevaltiyê bikin. Hêzê bidin hev û jiyana xwe deynin holê. Bi şêweyek din ji xwe pêş nakeve. Ji ber ku ne rêxistinek din e, PKK’ê ye. Ez berê sempatîzana THKO’yê bûm. Her wiha beriya ku ez bibim Apoyî, têkiliyên min bi komên ku qala Kurdistanê dikin re hebû. Ji xeynî Apoyiyan têkiliyên min bi komên din re jî hebûn. Ez çalak bûm. Ez bûm Apoyî û têkiliyên min bi komên Kurd re qut bûn. Bi ser de digotin, 10-15 kes derketiye wê Apoyî Kurdistanê ava bikin û henekên xwe dikirin. Ji ber ku bi xwe bûne komek û têkiliyên wan hebû. Lê ev kom hin nû û biçûk e. Ti kes, ti rêxistin û ti kom bawer nedikirin ku koma Apoyîyan welê pêş bikeve. Dewletê jî texmin nedikir. Wê demê çawa pêşket? Taybetiyên hevaltî yên hevalên destpêkê di demeke kurt de vê komê pêşxist. Terz, rêbaz, têkilî, gotin, ciddiyet, hewldan û keda Rêber Apo vê tevgerê pêş xist. Tenê ev taybetmendî dikaribûn komê pêş bixin. Lewma Rêber Apo hê di rojên ewil de wiha got: ‘Ev şoreş zehmet e. Hêsan nîne.’ Ji hevalên xwe re behsa zehmetiyên vê demê dikir û digot, ‘Hûnê welê bikevin nav vî karî. Hûn ê xwe li gorî wê amade bikin. Kadro û rêxistinên ku xwe li ber zehmetiyan digrin, wê di nava zehmetiyan de xwe pêş bixe. Civak ji vê yekê re amade nîne. Ti Kurdek nemaye ku îxanetê ji xwe re nekiribe. Hûnê rastiyeke Kurd ya welê birêxistin bikin.’
Rêber Apo pîvan ji destpêkê ve mezin girt
Bi Plana Şark Îslahat re hewldidan bi taybet rojavayê Firatê ji Kurdbûnê derbixin. Ji bo serîrakirina civakeke welê helbet pêwîst dikir ku pêşeng û kadro rastiya civakê, rastiya xwe û bê çawa têkoşînê pêş bixin bizanibin. Rêber Apo ev tişt vegot. Hûn ê çawa bibin kadro? Hûn ê çawa bibin kesayetek? Her wiha got ku ev têkoşîn bi kesayetekî re nayê meşandin. Pîvanên nû bilind kir. Pîvanên Rêber Apo di wê demê de jî bilind bûn.
Fêmkirina PKK’ê fêmkirina Hakî, Hayrî, Mazlûm û Kemal e
Di aliyê naskirina kadroyên destpêkê de, kadroyên ku PKK û koma yekemîn ya Apoyî ava kirin, çawa bûn? Ev Apoyitî tiştek çawa bû? Em ji bo fêmkirina vê pêwîst e kê fem bikin? Em ê Kemal, Hakî, Ferhat, Hayrî û Mazlûm fêm bikin. Dema ku em wan fêm bikin, wê demê em ê fêm bikin ku ev Apoyî komek çawa bûn, rêxistinek çawa bûn? Wê demê em ê fêm bikin ku çima rêxistinên din bi ser neketin, lê yên Apoyî bi ser ketin û têkoşîna xwe anîn vê astê. Helbet ji bo têkoşîn bigihije vê astê rastiyên bîrdozî, teorîk û siyasî girîng in. Lê îdeolojî û siyaseta rast encex bi kesên ku ji vê yekê re guncaw bin, pêkan e. Wekî din, tenê gotina rastiyê têrê nake. Pêwîstî bi kadro û pêşengên ku vê rastiyê bixin partîkê, rastiyê zindî bihêlin û li ser vê bingehê cîhan û jiyanek nû biafirîne hene. Ji bo ku di 45’emîn salvegera PKK’ê de em bizanin PKK çawa gihişt van rojan, pêwîst e em rastiya yekemîn şehîdê xwe yê mezin Hakî Karer baş bizanin. Yek ji şehîdên me ye ku bu sedema damezrandina partiyê. Rêber Apo digot: ‘Eger Hakî şehîd nebûya, ez nizanim wê rê û rêbaza vê tevgerê çawa bûya.’ Ango dibêje şehadeta Hakî rê û rêbaz nîşanî vê koma Apoyî daye. Ji ber ku bi şehadeta Hakî ev fikir bû doz û kesên ku ji bo vê fikre canê xwe bidin derketin. Her wiha şehadeta Hakî cidiyetê zêdetir kir. Rêber Apo ji destpêkê ve bi sekna xwe, rêbaza xwe, têkiliyên xwe, gotinên xwe, jiyana xwe û bi her tiştê xwe re ciddî bû. Lê şehadeta Hakî hem ji bo Rêber Apo û hem jî ji bo hemû kadroyan rewşeke nû derxist holê. Berpirsiyartiyê zêde kir. Ji ber ku hevreyê me yê bi nirx şehîd bû. Şehadeta kesekî wek Hakî bandoreke mezin dike. Êdî tu cuda li jiyanê dinêrî.
Berpirsiyarî zêde kir. Ji ber ku hevreyekî bi nirx, şehîd ket. Ev bûyerek pir watedar e. Şehadeta kesekî weke Hakî bandoreke mezin dike. Tu niha bi awayekî din li jiyanê dinêrî. Hevreyek welê ye ku eger hûn xwedî li hesret û doza wî dernekevin, hûn ê dest ji mirovbûnê berdin. Hûn wî hîs dikin. Apoyî û kadroyên yekem bi şehadeta Hakî re vê hîs kir. Gotin divê berpirsiyariyên xwe li hemberî wî pêkbînin û vê têkoşînê pêşbixin. Rêber Apo jî got, ‘Êdî pêwîst e partî bê avakirin.’ Bi şehadeta Hakî re ev yek pêk hat. Belê, ev partî partiya Hakî ye. Ji xwe ji ber vê Rêbertî got, “PKK Partiya Şehîdan e”. Îro bi deh hezaran şehîd hene, wekî roja ewil PKK partiya şehîdan e. Ji bo bîranîna Hakî hat avakirin. Belê, doza azadiyê û Kurdistanê hebû, lê bi kesayeta Hakî re ev raman bi lez û bez veguherî partiyeke cidî, azadîxwaz û demokrat. Em bi wesîleya 45’emîn salvegera damezrandina PKK’ê hevrê Hakî, Kemal, Hayrî, Mazlûm, şehîdên me yên ku koma yekem ava kirine, bi minetdarî û rêzdarî bi bîr tînim û careke din soz didim em ê teqez hesretên wan pêk bînin. Biji Serok Apo. Bijî PKK, Bijî PAJK, Bijî têkoşîna me ya azadiyê!
