“Vernîya ma de wina dinyayêk esta ke mi sey merdim û şarê ma zî sey şar qebûl nêkena, vernîya ma de dinyayêka wina rîyakare esta bi zûranê xo yê nerastan ke yewna nimûnê înan çinê rayra şina.”
Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî sîstemê Îmraliyî zî sey perçeyêkê Komploya Mîyanneteweyîye vîneno. Ûca tena sey zîndanêk nê sey cayo ke modernîteya kapîtalîste şexsê ci de şarê Kurdî û şarê herême xo rê hedef girewto vîneno. Ocalan nûşteyan û pêvînayîşanê xo de nê sîstemî tehlîl keno, senî mucadeleyêkê pîlî hemverê nê sîstemî de dano îfade keno.
Kitabê Ocalanî yê bi nameyê ‘PAWITIŞÊ MHMEYÎ – DEWLETA SUMERE YA RAHIBAN RA VER BI KOMARA ŞARÎ’ de prosesê komploye û rastîya Îmraliyî bi eşkerayî arîyenê verê çiman. Ma qismê heştinî pare kenê:
Ez kerda tabêutêkê 3-5 metreyî
Teorîya ke vana merdim eşkeno tena biciwîyê hetê îlmî ra beno ke seba azê merdiman ê verê 7 mîlyon serran rast bo. Ancî zî hetê îlmî ra yeno qebûlkerdene ke ê wextî de zî sey grûbanê qijkekan, mîyanê sîstemêkê kayî de ciwîyayêne.
Bi asanî kes eşkeno bivîno ke ê wextî ra nata merheleya cimatkîye zaf aver şîye, şexsîyetî aver şîyî û teberê cimatî de mendiş zî yeno manaya mergî. Ez pawitişê xo de nînan ser o vinderta. Sebebê ci no bi: Ez sey ‘terorîstêko cinawir’ ke asmenî ra ameyo warî, bi fermananê taybetan û nimiteyan ê kowboyê peyênî yê şefê pîlî yê DYA, bi paştîdayîşê heme hêzanê ‘qehreman’ û pîlan ê dinya, sere de îstîxbarat na girawa asê de hetê yewîyanê asayîşî ra amîya tepiştene. Înan ez Girawa Îmraliyî de Behrê Maramara de bi tedbîranê şidênayeyan bi tena serreyê xo kerdebî tabûtêk.
Cimatêk mi zî esto ke ez yew kesêk nê cimatî ra ya
Ez halêkê winayênî de ya ke tarîx de nimûneyê ci çinyo, ‘terorîsto tewr pîl ke tewr tay 30 hezarî kesî kiştê’. Xeylî çîyî ameyî vatene, nûştene û bicaardene ke tirêm ez do senî bêrîe daliqnayene, senî mi perçe perçe bikerê jî qîmê înan pê nêno, herinda ke mi bikişê her sanîye mi birijnê do vêşêrî xizmetê amacî bikero û tîya heta ke yew dostê mi zî nêmano ganî bêrî şuxulnayene û polîtîkayê taybetî mi ser o bêrê rayraberdene.
Seba ke ez ercnayîşê ci bikerî ke muhakemekerdişê min ê Îmraliyî bi pêroyî goreyê huqûqî nêyo, bi taybetî zî goreyê Peymana Heqanê Merdiman a Ewropa (PHME) nêyo, mi pawitişê xo hîra viraşt. Sere de ercnayîşê “Ez zî merdim a, ez zî merdimêkê cimatî ya” ke mi waşt pawitişê xo de biyarî ziwan seba fantazîyêk nêbi. Vernîya ma de wina dinyayêk esta ke mi sey merdim û şarê ma zî sey şar qebûl nêkena, vernîya ma de dinyayêka wina rîyakare esta bi zûranê xo yê nerastan ke yewna nimûnê înan çinê rayra şina. Eke wina nêbîyêne tîyatroyo tewr trajîk-komîk yê Îmraliyî nêvirazîyayêne.
Bi heman şeklî no tena seba nê wextî nêyo. Rastîyêka winayên a ke şaxê ci resenê xorîyîya tarîxî. Eke ma bi merdim û cimat biameyêne hesibnayene û seke yeno vatene seypêyîya huqûqî seba her kesî esta, eke na seba mi û şarê ma zî bibîyêne teqez no tîyatroyo trajîk-komîk ê Îmraliyî nêvirazîyayêne. Problem nê ra nêno, ke bi şertanê zaf giranan yena muhakemekerdene û bi şeklêk ke xeylî qanûnê PHME yenê binpaykerdene.
Nê nuqteyî muhîm bê zî derheqê şeklê lazimî de cîyayîyê basît ê. Prensîbê huqûqî yo serên objektîfî ya. Huqûq xo nêseperneno nîyetan yan zî îdîayanê xusûsîyan. Gama ke ez nê vana qalê huqûqî nêkena. Xora eşkera yo ke fermananê dewletêk ke wayîrê huqûqê îlahîyî ya ra ma nêeşkenê vajê huqûq. Naye ra kes nêeşkeno qalê huqûqî bikero, la merdim eşkeno qalê îşxal, çinêkerdiş û îmhakerdişê nê fikrê zordar û zûrekerî bikero ke xo sey temsîlkarê huqûqê îlahîyî vîneno.
Wazenê şexsîyetêk û cimatêk bêerc awan bikerê
Muhakemekerdişê min ê Îmraliyî tena çinêhesibnayîş û kiştişê huqûqî nêyo, heman wextî de ameyo waştene ke bikerê wesîteyêkê çinêkerdişî ya rastîyêk, ke bi mi no amaco tewr bitaluke û nimite yo. Tena gama ke ez Îmrali de bîya nê, prosesê Ewropa û Kenya de, gamê înan ke her yewê înan şokêk bî, wayîrê nê amacî bî ke rastîyanê tarîxîyan û merdimîye seba mi û şarê mi bêhukm bikerê. Waştêne herinda ma de karakter û cimatêk bêerc yo ke merheleya heywananê ke paryayanê Hîndîyan de yeno dîyene awan bikerê. No halêko zaf xirab bi. Heto tewr giran zî bi çinêkerdişê hişmendîya mi waştêne ke nê amacî berê sere.
Waştêne heta ke dostêk mi nêmano mi çinê bikerê û prosesê rehabîlîtasyonî xorî û hîra bica biyarê. Merdim nêeşkeno vajo ke no tehluke bi temamî wedarîyayo. Rast o, mehkema de mi vat, îşkenceyêko qeba nêameyo kerdene û ser de zî mi qalê prosesê ciperseyaîşî yê bi hurmetîdayîşî yê dihetî kerd. Labelê na nuqte tena sergirewtişê nê prosesî ya. Rastîyê ci cayêkê bînî de yê.
Tirkî zî tam hayîdar nêyê
Gama ke merdim hemverîya huqûq û PHME tena bi huqûqê Tirkan, bi îdareyê înan û Mehkemeyanê Asayîşî yê Dewlete (MAD) îzah bikero do no nizdbîyayîşêko zaf teng bibo. Bi mi Tirkî zî sey şar û dewlete çîyo ke beno ra tam hayîdar nêyê. Na yewe ra zî mi rast nêdî ke xo bisepernî serê antî-Tirkîtîyêka ercane. Ez çiqas ferqê rastîyan de bîya hende zî mi zanayêne rastîyî cayanê cîyayan de yê, mi tim dîqet kerd ke bi mesuldarîyêka pîle û îlmkî nizdbîyayîş çîyo tewr muhîman ra yo. Kerdişê min ê pawitişêkê zafrengî nê sebeban ra yo.
Na komploya seserre ya
Xirabîya tewr pile ya ke ro huqûqî û muhakemekerdişî bêro kerdene na ya ke merdim hîsê rastîye ra fehmê rastîye ra bêpar bimano. Rîyê nê sebeban ra heta prosesê wextê esîrkewtişî dest pê kerd, heta ke mi dest ra ame mi kerd ke rastîyan vajî.
Eke serekê hêzê tewr pîlî yê dinya DYA Clinton zî bi fermî vano, “mi ferman da”, serekê hêzê tewr pîlî yo dîyin ê dinya yê Rûsya Prîmakov, gama ke ez Ewropa ra vejîyaya, derheqê mi de veng dayo heme Cimatê Dewletanê Xoseran û vato ‘wa nêro welatê şima’, Îtalya de zî rixmo ke heqê min ê serbestbîyayîşî estbi zî bi zextêkê zêdeyî yê psîkolojîkî amîya remnayene û îdareyê Yunanistanî yo ke mi pê bawer kerdêne ke dost bo, sewîyeya hukmatî de soz dabi mi û derba kiştişî daye mi ro, binê nê heme tewiran de eke menfaatê îqtîsadî û sîyasî yê nêheqî estbê û tewr peynî zî reyna sewîyeya wezaretî de bêro vatene “ma to benê Hollanda” la bi rengêk ke tu huqûqêk de cayê ci çinyo mi teslîmê yewîyanê taybetîyan ê Tirkan bikerê, merdim hendî nêeşkeno nê tena sey binpaykerdişê huqûqî bivîno. Eşkera yo ke ma komployêka winayêne dir ameyî têrî ke nimûneyê ci zaf kemî yê.
Hemverê peymeyanê huqûqê demokratîkî de îxaneto giran
Problem no nêyo ke tirêm ez sûcdar a yan nê. Problem nê dir eleqedar o ke tirêm bi çi nîyet û menfaatan bi sewîyeya Ewropa, hende kewtê mîyanê têgêrayîşanê hemverîya PHME. Serê şexsê mi ra hemverê peymeyanê huqûqî û demokrasî yê Ewropa de îxanetêko giran ame kerdene. Mîyanê ê sînoran de ke PHME serdest a qanûno ke ganî seba mi biameyêne bicaardene îltîcaya sîyasîye dir eleqedar bi. Xora Îtalya de Mehkemeya Îstînafî ya Romayî heqê min ê îltîcayî qebûl kerdo. Nê halî de bi metodanê ke nimûneyê ci kemî yê, ê prosesî de vetişê min ê teberê sînoranê Ewropa de, heme sazîyanê dewlete û temsîlkaranê înan sûc kerdo.
Eşkera yo esîrkerdişê hetê ê kesanê sûcdaran ra, hemverê qanûnê 5in ê PHME yo. Naye ra zî ganî çîyo ke sere de derheqê ci de qerar bêro girewtene betalkerdişê nê esîrkerdişî yê teberê huqûqî û tepiştişî bo. Ganî ez na babete bi hîrayî qal bikerî. Bi rengêk ke mehkema zî bi asanî eşkena bivîno ganî rind bêro tesbîtkerdene tirêm ez çira merdim ra nêameya hesibnayene û çira şarê ma zî şar ra nêameyo hesibnayene. Na babete muhîm a. Na yewe ra seba ke mehkema rê bibo hetkar mi bi hîrayî û zemînêkê îlmkîyî ser o qal kerd ke ez merdimêko senî ya, sey qurbanêkê menfaatanê giranan ke tarîx de ameyê ciwîyayene, senî ez resaya heta nê wextî.
Çunke aya ke mi ser o amîya kerdene serê cinawiran de zî nêna kerdene. Heman wextî de teşebusê çinêhesibnayîşê şarê ma serê qebîleyanê tewr peydemendeyan zî nêameya kerdene. Gama ke ez vana huqûq objektîfbîyayîşî seba xo esas gêno qestê mi ci ra no yo. Seba ke na dewa goreyê prensîbanê unîversalan dewam bikero, ke venganê ke resenê Mehkemeya Berze ra zî eşkera yo ke bi mîlyonan kesî eleqedar kena, tena merdim heqê nê rastîyan bido, bica beno.
Bi rengêkê zelalî ganî nê vajî: Rixmo ke bêro dîyene şertê muhakemekerdişî yê Îmraliyî teberê PHME de yê zî, qerarêk bêro dîyene ez do nê sey perçeyêkê komploye bivînî. No nêno qebûlkerdene. Eke ez nê qerarî qebûl bikerî, tarîx de û ewro rixmo ke şarê ma hurmetêkê pîlî mi rê ramoto zî, ez do bibî xayînanê mîyanê şarî Kurdî ra yew. Ez hemverê nê xayîn û hemkaranê serekeyan û nehuqûqîyanê vera şarê ma de yê, seba ke ê bêrê rayîrê rastî ser mi tim mucadele da. La muhakemekerdişê Îmraliyî de her teşebuso ke bêro manaya qurtnayîşê komploye do heman wextî de bêro manaya ke kayê xayînan bi ser kewto.
Aya ke ganî bêro pawitene îrade û umîdê azadîye yo
Eke ma na neheqeîye bikerê, mehmema bibo wesîte û ez zî nê biqurtnî, wa tu guman ci ra mebo, no hal heta mîyanê şarê ma ra yew merdimo pak nêmano do no halo verdest dewam bikero. Vînayîşê na rastîye belkî şertanê Ewropa de zehmet bo. La aya ke yena zanayene, tena yo bi şeref, îradeyê azadî û umîdî yo ke şarê ma verê xo de vêşna, hemverê hêzanê hêrişkaran de ke nimûneyê ci nêameyo dîyene heta helmê xo yê peyênî wayîrê rûmetê merdimîye vejîyayî û xover da.
Her çend mi bi layiqî nê îradeyî temsîl nêkerd zî, ez firsend nêdana ke nê ercî hem şexsê mi de û hem zî verê huqûqî de derbe biwero, zihîf bibo û ez nê rê nêbena wesîte zî. Ez zaf muhîm û tarîxî vînena ke bi binpaykerdişê huqûqê Ewropa, hêzanê ke ne tena bi komployêk, bi hezaran sîstemê komploye yê rêzilkîyan ra dima ez remnaya, wa rind bêrê naskerdene û Mehkemeya Berze sere de na babete roşin bikero û qerar bido.
Remnayîşê mi û esîrkerdişê mi qewimîyayîşêko alelade nêyo. Tena seba ke nê qewimîyayîşê bêbextî protesto bikerê bi seyan merdiman xo vêşna û merdî. Waşt ke derbêka girane bidê umîd û bawerîya şarê ma ro. Aye ra zî xirabêr eke prosesê xokiştişî yo ke mi ra ameyêne waştene ez dekewî ci, bica biameyêne bêguman do prosesêkê neweyî bidayêne destpêkerdene û bibîyêne sebebê mergê des hezaran kesan. Naye ra zî sey paketêk teslîmkerdişê mi yê Tirkîya rê do tesîrê bombaya atome ramotêne ke zirarê ci do Japonya ra dima Helebçeyî ra qat bi qat vêşêr bîyêne.
Ez nêkemta gama ke înan ronabî
Rixmê heme zextan de zî pûçkerdişê prosesê xokiştişî, kesê ke plane tesîrê bomba kerdêne pûç kerdî. Heme hesabî nê ser o bîyî ke ez do nêeşkî verê nê şertanê giranan de xo ver bidî, yan bikewtêne rojeyê mergî yan zî bi demançeyo ke sefîrê Yunanî mi rê verdabi xo bikişî û peynî ro cuya xo biyarî. Halêkê winayênî de zî do bi hezaran qewimîyayîşê xokiştişî bivirazîyayêne, prosesêko derg ê gonin û şidetî, yo ke yê Îsraîl-Filîstînî ra pîlêr bi vejîyayêne werte. Mesuldarîya exlaqîye ya verê şarê xo, dost û hemrayan û karakterê min ê hetgêrê aşitîye lazim kerdêne ke nêkewî na dame mîyan.
Komplo bi ser nêkewte
Netîce çi beno wa bibo, heta ke mi dest ra ame, mi qenaat ard ke cuya mi do rastêr bibo û mi kayê înan kerd xira. Komplo eslê xo de bi nê tewirê mi bi ser nêkewte. Mi vernîya ci girewte ke erdê Anatolya û Mezopotamya nêkewê mîyanê kayêkê goninî ke do bi serran dewam bikero.
Polîtîkaya ke amîya bicaardene seke xulasaya nê di sey serranê peyênan a. Xulasaya na polîtîka na ya ke sere de Kurdan biancê ver bi serewedartişî û dima ra zî xo paştîya înan ra biancê û tewr peynî de zî Tirkan biyarê halê “piro dê.” Bi vatişêkê bînî kayê ro yewbînan sûrkerdişî ameyêne kaykerdene. Eşkera bi ke polîtîkayêka zaf zerrîwuşke ameyêne rayraberdene. BEDÎNAN – ANF
Do dewam bikero…
