Nê çend serrî yo ke, Dewleta Tirkîya; hem zerreye Tirkîya de, hem zî teberê Tirkîya de politikaya şîdet û ê şerî esas gêna. Tirkîye, yew het ra kurdan ser o yew politikaya zorî û şîddetî esas gêna. Yew het ra bi qeyûman dest nayo şaredarîyanê kurdan ser, yewna het ra şaredarê nê şaredarîyan dekerdê zîndanan, yewna het ra zî sîyasetkarê kurdan û mûhalîfê Tirkîya tewiştê/tepîştê dekerdê zîndanan. Bi hêzanê xo yê asayîşan, Meclîs ra hetan kuçan, hetan zerreyê partîyan û sazîyan nêverdana ke yewer derheqê cengî de fikrê xo bîyaro ziwan. Tansîyonê cengî berz bîyo. Adeta aqloselîm dewre ra vejîyayo.
Tirkîye de, ganî propagandaya cengî qedexe bibîynî. La çi heyf ke kam/e ke behsê aşîtî keno/a, se xayîn yeno/a qebulkerdiş. Nê îqtîdarî; pandemî zî behane kerda, adeta kuçey û meydanî siyaset rê qedexe kerdê. Hinê zerreyê partîyan de zî sîyaseto mûxalîf nêwazenê. No semed ra fîynenê Partîya HDP û sazîyanê mûxalîfn ser. Wazenê ke vengê kurdan û demokratan bifetisnê. Sîyaseto demokratik û aqlo selîm adeta dewre ra vejîyayo. HDP ra û tayê demokratan ra teber, CHP, Îyî Partî, Partîya Saadetî, Partîya Gelecekî, Partîya Devayî tede, heme mûxalefet, teslîmê politikaya cengî bîyo. Wardenê roşenê propagandaya cengî kenê. Derheqê meseleya kurdan û aşîtî de, yew program û sozê înan çin o. Nê partîyê mûxalîfî, goya mûxalefet kenê, la raşta ey nê partî; aw kirişenê, politikaya Tifaqa Komarî (Cûmhûr Îtîfaqi) û politikaya cengî rê.
Yew het ra zerreyê Tirkîya de, yewna het ra teberê Tirkîya de, operasyonê leşkeri dewam kenê. Her roj Amed ser ra teyareyê cengî ke bi yew vengo ke adeta goşanê merdiman kerr kenê firrenê û şonê zerreyê welatî û Başûrê Welatî bimbardiman kenê. Rojava de zî mutefîqê Tirkîya, hêrişê/gala dewan û şaristananê kurdan kenê. Tirkîye, zaf cepheyan de dekewta cengan. Tirkîye; Rojava de, Libya de, Rojawayê Behrê Sipîyî de, Behrê Egeyî de û tewr peynî de Ermenîstan de dekewta ceng. Xora mîyanê Tirkîya û Yewnanîstanî de yew atmosfera cengî esta.
Na politikaya cengî; hem sîrayetê politikaya zerreyê Tirkîyê, hem zî sîrayetê politikaya teberê yê Tirkîya kerda. Ge vera xo tadanê Dewleta Amerîka, ge vera xo tadanê Dewletanê Yewîya/Yewîyeya Ewropa. Ge vera xo tadanî dewletanê ereban, ge vera xo tadanê Rûsya û înan tehdit kenê. Tewr peynî de Serekkomar Edoganî, derheqê Serekkomrê Fransa Macronî de vat ke; “Zato ke nameyê ey Macron o, îslamî reyra, muslumanan reyra çi derde ey esto? Hetê zîhnî (aqilî) ra îhtîyaceya ey ê tedawîyî esta.” Nê vatişan ser o, Fransa êlçîyê xo yê Anakara tepa/tepîya anto. Welhasilî, Erdoganî û merdimanê ey rotaya xo ya ê aqlêselîmî vînî kerda. Madem ina/wina yo, wa toptan heme dinya rê yew şerê yê cîhanî îlan bikê/bikerê hina rind beno.
Ma medya ra peyhesîyayê Ke Hukmatê Başûrî û Hukmatê Iraqî, semedo ke qaymeqam tayînê Şengalî bikê û îdareyê Şengalî bigêrê xo dest, yew peymane viraşta. Goreyê ma, ewta de yew şaşey esta. Raşta ey hewce keno ke heme kes, deste xo Şengalî ra bianco, şarê Şengalî wa xo bi xo, xo îdare biko.
Hewce keno ke, gamî ra vîyar, hinê kurdî mîyanê xo de, yeweya xo awan bikê. Mîyanê kurdanê Rojavanî de, no dem de, yew yewiye awan bibo heme kurdan rê bena se numîne. Heşt partî û sazîyanê Vakûrî zî xo mîyan de, yew tifaqa weçînayîşî awan kerdbî. Na tifaqe; heme het ra awan bibo rind beno. Xora ina/wina hewa, yew xebate zî esta. Kurdî; eke no dem de, mîyanê xo de, yeweya xo awan bikê, heme hewa ra qezenc kenê. Semedo ke kurdî wayîrê yew statuyî nêbê, nê çar dewletê heme meseleyanê xo danê yew het û tifaqa xo awan kenê, kurdî çirê yewîya xo awan nêkenê?
Polîtîkaya cengî de israr, yew gureye aqilî nîyo. Ceng de tena gedeyê xizanan mirenê û zerrîya mayan şikêna. Ceng; qrîzê/qeyranê ekonomîyî xo reyra ano. Ceng şaran rê xizaney û veyşaney ano. La wayîrê fabrîqayanê çekan pere qezenc kenê. Eke Rojhilatê Mîyanênî de, meseleya kurdan, bi şeklo aşîtîyane çareser bibo. Na aşîtî; Rojhilatê Mîyanên rê bena yew numîne. Ay wext Dewleta Tirkîya tede, dewletî bînî; hinê ina/wina hewa politikaya cengî de israr nêkenê.
