Tengijînê mabênê Ukrayna û Rûsya agêra şerê eşkerayî. Serekê Dewlete yê Ukrayna Zelensky û Serekê Dewlete yê Rûsya Putin semedê muzakerayan veng bidê zî hema şer nêvinderto. Amerîka, NATO û welatanê Ewropa verê şerî eşkerayîyê tujî kerdî. Wekîlê HDPyî yê Amedî Hîşyar Ozsoyî derheqê babete qisey kerd.
Ozsoyî vat: ”No şer rewşêka mabênê Ukrayna Rûsya nîya. 30 serrî yo Ewropaya Rojhilate de mabênê Rûsya û NATOyî de tengijîn esto ke no netîceya ci yo. Peyê naye de zî NATO rixmo ke sozanê ke dayî 90yan ra nata tim wazeno hîra bo û vila bo. NATO vera Yewîya Sovyetan ame ronayene la badê Yewîya Sovyetan NATOyî 11 welatê bînî Ewropaya Rojhilate kerdî tewrê xo. Her kesî pawitêne ke NATO bibedilîyo la ey tim polîtîkaya vilabîyayîşî domna. Amerîka Îngîlîstan û welatê sey Fransa înanê ke waştêne wa dêsê Berlinî bêro rijnayene tim sozî dayî Rûsya.Putin zî tim vano ke înan vato NATO do hetê Ewropaya Rojhilate de vila mebo. Vano beno ke pêkerdişo nuştekî çîno la Clintonî zî no soz dayo.”
Ozsoyî wina dewam kerd: ”NATOyî welatê sey Polonya, Bulgaristan, Romanya, Komara Çekya, Litvanya û Letonya zî tede xeylêk welatê Rojhilat û Mabênê Ewropa kerdî tewrê xo. Bush zî 2000 de talîmat dabi ke wa Ukrayna û Gurcistan zî tewrê ci bibê. Coka 30 serrî yo tengijînêk esto ke merkezê ci zî Ukrayna yo. Ukrayna welato tewr pîl ê Rojhilatê Ewropa yo. 2014 de bi paştdayîşê Amerîka Ukrayna de darbe bi û hukmato hetkarê Rûsya rijîya. Îdareyêk vejîya werte ke hetê ekonomîkî ra Ukrayna pabesto Yewîya Ewropa. Vera nê Kirim ame îşxalkerdene. Reyna ê prosesî de herêma Donbassî de îdare ame destfînayene. 2014 yew linga nê tengijînî bi, nika açarîya şerêkî.
Rayberê ukraynayijî vanê ê têna ameyî verdayene la xora no verî bewlî bi. Ne Nato, ne Yewîya Ewropa ne zî Amerîka Rûsya ke kulikê ci yê nukleerî esto nêgeno verê xo. Ukrayna 8 serrî verî zî têna ameye verdayene. Tay qerarî vera ci bêrê girewtêne zî peynî de Putin ser kewt. Hedefê Amerîka de sey Rûsya Çîn zî esto. Hetê bînî ra Çîn û Rûsya bîyî blok. Ewropa tim Amerîka teqîp nêkena. Ge ge menfeatê înana yenê vera yewbînan.”
Hîşyar Ozsoyî ard ziwan ke ê sey HDPyî wazenê ke wa mesele bi muzakerayan bêro çareserkerdene û vat: ”Rûsya cayê sîvîlan zî tede dano her cayî ro. Hem Putin hem zî Zelensky semedê roniştişê masa mesajan danê, netîceya nê ma do rojanê verê xo de bivînî. Rûsya NATOyî sey tehdît vîneno û nêwezeno bêro vilakerdene. Eke nika masa de ronişê Rûsya miheqeq Ukrayna ra wazena ke wa endamê NATO mebo. Hetê bînî ra wina yew mesele nîya ke yew di rojî de bêro çareserkerdene. Tersê ma oyo ke na mesele seserra verê ma de hema bibo derg. Putin keno ke Ukrayna Ewropa ra raqilno. Ma sey HDPyî wazenê ke heme waranê ke tede pêkewtişî estê wa şarî bihûzûr biciwîyê. Rayîrê hîrêyînî ke ma vanê no yo. Ma menfeatê dewletan nê yê şaran wazenê.”
Ozsoyî derheqê rewşa Tirkîya de zî nê vatî: ”Tirkîya sey welatêkê NATOyî mabênê Rûsya û Ukrayna de polîtîkaya hemsencî rayra berdêne. Hetêkî ra Ukrayna reyde bazirganîye kerdêne, çeke rotene, eynî wextî de têkîlîya ci bi Rûsya bibî, tira S-400 girewtêne. Ewropaya Rojhilate û Ukrayna de tengijîno kontrolkerde goreyê mefeatê Tirkîya bi la nika şero eşkera Tirkîya mecbûr keno ke pozîsyon bîgêro. Eke no şer bibo derg, Tirkîya neêşkena wirdan zî îdare bikero. Tirkîya yew welatê NATOyî ya, coka no şer goreyê menfeatê ci nîyo. Eke şer dewam bikero rojawan do şiro Tirkîya ser ke wa kişta Ukrayna de vindero. Pîya bi naye şuxulnayîşê Dengizê Sîyayî, xeylêk muneqeşyê sey Montro do vejîyê. Tirkîya biwazo zî mewazo zî do biancîyo mîyanê şerî. Tirkîya seba welatê NATOyî ya nêeşkena kişta Rûsya de vindero. Tirkîya her çikas polîtîkaya hemsencî rayra bêro zî rojawan do aye bianco hetê xo. Rewşa winayêne de Rûsya do ganê Tirkîya bidejno. Meseleya Karabagî de, Sûrîye de Îdlîb de beno ke ganê Tirkîya bidejno. Meseleyê Îdlîb û Rojawanî sey kartanê xurtan destê Rûsya de yê. Reyna bazirganîye ra heta turizmî, citkarîye ra heta enerjî destê ci de vera Tirkîya zaf kozî estê.” Çime: ANF
