Tarîxê Kurdan de do 9ê teşrîna verêne cayêko muhîm bigîro. Xura ma zanî ke 1998î de no tarîx seba Kurdan zaf çiyan bedelna. Nika eynî tarîx do sibarojê Kurdan dîyar bikero. Dewleta Tirkî roja ke ameya awankerde ra heta nika, kena ke heme hetan de Kurdan ra hêriş bikera û înan çin bikera.
1920’an de Kurdî paştî dayî Tirkan û pîya na dewlete awan kerdî. Meclîso awanker, 1921î de, qanûno bingeyî goreyê cîyayîyanê welatî viraştî. Kurdî heqê xo yê estbîyayîşî û statuya xo, no qanûno bingeyî de girewtî. Dima ra 1923î de Komara Tirkîye ameye îlankerdene û 1924î de qanûno bingeyî newe ra ame sazkerdene. No qanûn de heme heqê cîyayîyan û sere de zî yê Kurdan çin hesibyayî. Kurdî vera kerdena dewlete de dest bi serehewanayîşan kerdî. Serehewanîyîşo ewilin bi Şêx Seîd û embazanê ey destpê kerd. Dewlete bi heme îmkananê xo no serehewanayîş pelixna. Serehewanayîş 1925î de destpêkerdibi û mîyanê eynî serre de qedîya. 1927î de eynî herême de serehewanayîş dewam kerd. O zî bi eynî tewir raştê hêrişan ame û ame qedînayene. Kurdî hêna nêvindertî; hetêk de Agirî, hetêk de Zîlan, hetêk de Qoçgirî, heto bîn de Dêrsim û zaf cayanê bînan de serehewanayîşî destpê kerdibî. Nê serehewanayîşî heta 1938an dewam kerdî û tena amacêko Dewleta Tirkî bibi, o zî qetlîam bi; bi hezaran Kurdî hêrişanê dewlete de ameyê qetilkerdene.
Kurdê serranê 1920an û yê ke ê serran de sere hewanayî, zafê înan seba ke nêkewî destê dewlete verê xo tadayî Rojawanê Kurdistanî û uca de hetê fikrî de Kurdistanêk tehayul kerdî. Zafê înan hêna agêrayî bakurê welatî û dest bi serehewanayîşanê bînan kerdî. Kurdî her çiqas hetê dewlete ra pelixyayî zî bi tewirêk rayîrê waştişê heqanê xo dîyê û têwgêranê xo awan kerdî. Çar perçeyan de bi nameyê cîya-cîyayan partî û hereketê Kurdan ameyê awankerdene û dest bi micadeleyî kerdî. Micadeleyê Kurdan o tewir pîl zî bakurê welatî de, mîyanê sînoranê dewleta en lêşine û qetilgerî de destpê kerd. Bi awankerdişê PKKyî, seke Rayverê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî zî vano; betono ke erzîyabi Kurdan ser o ame şikitene û Kurdî destpê demêko newe kerdî. Sey hereket û rayveranê bînan, PKK zî verê xo tada rojawanê welatî û uca de hetê fikrî û leşkerî de xo aver berd dima ra verê xo tada bakurê welatî. Gulleyo yewin bakurê welatî de ame eştene û heme cayanê bakurî de gerîlayê welatî seba awankerdişê welatêko azad xo ver dayî. Koyan ra heta deştan bakur kerdî cayê micadeleyî û dima ra zî perçeyanê bînan ê Kurdistanî ra vila bîyê. Nika çar perçeyanê welatî ra vengê gulleyo yewin yeno û en zêde zî Rojawanê Kurdistanî ra veng berz beno.
Kurdê heme perçeyan bi kedêko pîl Rojawanî de pergalêk awan kerdî. Kedê heme kesan Rojawanê Kurdistanî de esto. Nika zî şerê estbîyayîş û çinbîyayîşî Rojawanê Kurdistanî de qewimyeno. Dewleta Tirkî sey verî bi heme îmkananê xo hêrişê Kurdan keno. Kurdî zî heme perçeyanê Kurdistanî û dîaspora de seba welatê xo lingan ser o yê û paştî danî şervananê xo yê ke xoverdayîşo rumetin domnenî. Verê çimanê heme dinya de Dewleta Tirkî heme eşkerayîyanê dewletanê pîlan û sazîyanê mîyanneteweyîyan ver o hêrişanê xo domnena û kena ke welatê Kurdan îşgal bikera. Dewleta Tirkî baş zana ke na saete ra pey hînî bê şinasnayîşê heqanê Kurdan û statuya Kurdan, rayîrêko bîn çin o. Aye ra bi heme îmkananê xo heme Kurdan hedef gêna û destê aye ra bêra zî wazena heme Kurdan biqedîna. La ma baş zanî ke Kurdî do no şer de serkewtişêko pîl bigîrî destê xo û 100 serra vernîya ma de bi statuya xo biciwîyê.
Roja ewiline ra heta nika esasê micadeleyê Kurdan; pawitişê şerefî, viraştişê wijdanêko mîyanneteweyî û awankerdişê Kurdistanêko azad o. Nê esasan ser o nika Rojawanê Kurdistanî de xoverdayîşêk esto. Seba heme Kurdan û heme şaranê dinya ne esasî zaf muhîm ê. Nika, wext wextê ‘pawitişê şerefî, viraştişê wijdanêko mîyanneteweyî û awankerdişê Kurdistanêko azad o.’
