Rayberanê Serewedaritişê Koçgirî ra Alîşêr Beg serra 1882î de dewa Azgêrî ya qezaya Îmranliyî ya Sêwazî de dadîya xo ra bîyo. Aslê xo de keyeyê ci Hesenan ra yo. Dima ke perwerdeyê xo temam keno sey katîp xebitîyeno. Seba ke Alîşêr Beg katîp rayberanê êşîranê bînan reyde têkilîya ci hol bena. Êşîrê Koçgirî û Dêrsimî Alîşêr Begî ra zaf hes kenê.
Alîşêr Beg dima merdima xo Zerîfa Xanime reyde zewijîyeno. La ci rê domanî nêbenê. Alîşêr Beg domanê birayê xo weye keno. Zerîfa Xanime pê şerwanî û kurmê xo yê nermî namdar bîye. Her tim rîyê ci huyayêne. Meymanan ra zaf hes kerdêne. Her çî ra verî emrê xo de qet Alîşêr Beg dewaya ci de têna nêverda û tim pê çeka xo kişta ey de ca girewt. Zerîfa Xanime cinîyêka destakerde û çêre bîye. Têna cinîyanê Kurdîstanî nê camêrdanê Kurdîstanî zî zaf hûrmet mojnayêne ci û tim sifraya xo de ca dayêne Zerîfa Xanime.
Nuştox û xoverdayoxo kurd Nûrî Dêrsimî semedê Zerîfa Xanime wina vano: ”A çêreke bî, wextê xo de têna aye wendiş-nuştiş zanayêne. Hem leşkerî hem zî sîyasî cinîyêka kurde bî. Zêrîfa zî sey Alîşerî dewaya neteweyî yê kurdan rê girêdaye, eynî armancanê pîlî teqîp kerdêne. Zaf rey Alîşer verî ke çîyêk bikero fikrê aye persayêne. Zerîfa şerwane bî. Xeylêk cinîyan pîya bi aye şer kerd. Ê zî çekdarî bî. Verî ke pêkewtişî dest pê bikerê, înan perwerdeyê çeke girewt.”
Alîşêr Beg ziwanê kurdkî ser o xebate keno û zaf eleqe mojneno deyîr, lawik û kilaman. Xeylêk kitabê ci estbî. Reyna goreyê zanayîşanê ke Munzur Çemî dano wexto ke şehîd bi binê destê ci de xeylêk dokument, mektub û kitabê ci estbî. Nînan ra tay dokument û kitabî hetê leşkeranê tirkan ra wexto ke şehîd bi ameyî îmhakerdene. Tayê ci zî hetê merdimanê Alîşêr Begî ra ameyêne pawitêne. La aqîbetê nê dokumet, mektub û nuşteyan nika nêno zanayene. Alîşêr Beg eşkîyayêne xeylêk ziwanan de qisey bikero û tim şîîrî nuştêne.
Wextê Şerê Dinya yê Yewinî de Alîşêr Beg Rûsya û armenîyan reyde têkilîyan nano ro. Sêwas, Dêrsim û Meletî de mesûldarîya tay xebatan keno, seba rêxistinîya kurdan xîret keno. Serra 1919î de Cemîyetê Kurdîstan Tealî (Têgêrayîşê Azadîye) rê mektubêk şaweno û îfade keno ke kurdê Dêrsim û Koçgirî pabesteyê cemîyetî yê. Fermandarê artêşa Serewedaritişê Koçgirî zî Alîşêr Beg o.
Dima ke rûsan Erzîngan îşxal kerd Alîşêr Beg leşkeranê xo reyde şino Dêrsim û Pulur de îdareyê Osmanijan red keno, îdareyê kurdan nano ro.
Alîşêr Beg û Zerîfa Xanime serra 1921î ra dima Dêrsim de ciwîyenê û bi hawayêkê nîzamî wirdî zî Seyîd Rizayî reyde pêvînayîşan kenê. Heta o çax Zerîfa Xanim tek cinî ya ke sifraya Seyîd Rizayî de nişena ro û camêrdan reyde nan wena.
Alîşêr û Zerîxa Xanime Dêrsim de zaf qîmet vînenê. Terteleyê Dêrsimî ra dima zî kesayetê înan hîna zêdê vejîyayî werte. Zerîfa zî sey Alîşêr Beg şerwanêka aktîf bîye.
O çax senî ke kurdî bîyî yew tirkan zî xîret kerdêne ke na yewîye biherimnê. Her ke şer aver şi Hukmatê Anqara pê pere, maqam û zerdan bêbextîye mîyanê şarê Dêrsim û Kurdîstanî de vila keno. Enkîduyan ra şexsê bi nameyê Rayver Qopî pê pozîsyonê Alîşêr Beg û Zerîfa Xanime tewr qayîl nêbeno. Heman wextî de şexsê bi nameyê Rayver Qopî seba Hukmatê Anqara zanayîşan arê dano û selahîyetdaranê sey Walîyê Erzînganî reyde pare keno. Rayver Qop birazîyê Seyîd Rizayî bi.
Şexsê bi nameyê Rayberî lajê Top Alî Agayî Zeynel îqna keno ke Alîşêr û Zerîfa Xanime bikişo. Bi nê hawayî hem rayberê têgêrayîşê azadîye do bimirê hem zî mabênê êşîranê Dêrsimî de nakokîyî do peyda bibê.
O çax tedaya vera Zerîfa û Alîşêr Begî giran bîye. Ge ge tay dost û merdimê Alîşêr Begî ci ra waştêne ke wa welatî ra şoro. La Alîşêr Begî no qet qebul nêkerdêne. 8ê temmuza 1937î de Seyîd Riza na reye Alîşêr Begî ra heman çi wazeno û ano ziwan ke eke Alîşêr Beg şoro teber vengê kurdan zî dano eşnawitene. Seba ke ferman Seyîd Rizayî ra yeno Alîşêr Beg qebul keno. La bire dano ke Zerîfa Xanime tede nêbero. Nê pêvînayîşî ra dima Alîşêr Beg û Zerîfa Xanime reyna agêrenê şikefteyê xo yê Palaxine. Şikefteyê Palaxine binê Koyê Sultanî de yo.
Alîşêr Beg bire daye ke şoro Sovyetanê Rûsya. Wexto ke amadekarîya xo kerdêne birazîyê Seyîd Rizayî Zeynel Top û embazê ci yenê. Alîşêr Beg seba ke şoro verê înan şikefte ra vejîyeno û verê şikefteyî de ê guleyan erzenê Alîşêr Begî ser. Zerîfa Xanime wexto ke nê dîmenan vînena hewar kena vana ‘Wey embazê mi kişenê’ û cade dest erzena çeka xo. Zerîfa Xanime uja de pê çeka xo kiştoxêk kişena. Dima rîyê xo zivirnena kiştoxê bînî ke ey bikişa. La pê guleyanê Zeynelî bena şehîde.
La kiştoxî pê naye zî qîm nêkenê û sereyê Alîşêr Beg û Zerîfa Xanime tira kenê. Şikefte de xeylêk dokument û kitabê Alîşêr Begî estbî. Zeynel Top şikefte ra nê dokumentan gêno û sereyanê Alîşêr Beg û Zerîfa Xanime reyde benê Rayver Qopî keno. Dima nê wird bêbextî nînan teslîmê fermandaran ê tirkan kenê. Seba ci zî ‘xelatêka pîle’ gênê. Albay Nazmî Sevgen kitab, dokument û sereyê Alîşêr Beg û Zerîfa Xanime girewtî.
Zerîfa Xanime û Alîşêr Beg 8ê temmuza 1937î de Seyîd Rizayî reyde pêvînayîş kerd û 9ê temmuza 1937î de zî ameyî qetilkerdene. Yeno texmînkerdene ke Alîşêr Beg o çax 60-65 serre bi.
Seyîd Riza verî ke xebera mergê nînan bigêro keweno şik û tay çekdaran şaweno şikefte ke Alîşêr Beg û Zerîfa Xanime bipawê. Çekdarî wexto ke resenê şikefte cenazayan vînenê û uja de defin kenê.
Çime: ANF
