Tirkîye de, rasgêran ra, çepgêran ra hetan dîndaran û hetan ateîstanê Tirkîye, behsê birayîya kurdan û tirkan kenê. La bê tayê îstîsneyan, hima zî nêwazenê ke ziwan û nasnameyê kurdan resmîyet de qebul bibo. Xora mesele zî ewta ra yena meydan. Yanî mesele zî no zîhnîyetê înan ra yena meydan.
Ziwan nêbo merdim, merdim nêbeno. Bingeyê kultirî ziwan o. Prosesê merdimbîyayîşî de giranîya/giraneya ziwanî/zonî munaqeşe nêbena. Yewna het ra ziwan; keyeyê fikrî yo. Ziwan û fikir yewnan/yewbînan ra derra nêbenê. Yewna het ra zî ziwan; tarîx û heme qîymetanê netewî/milete xo de hewîneno.
Nîjadperestê Tirkîya, çîyo ke xo rê rewa veynenê, nê çîyan kurdan rê û şaranê bînan rê rewa nêveynenê. Cografyaya Tirkîya; zaf ziwanin, zaf kultirin, zaf dînin û zaf mezhebin yew corafya ya. Tirkîye de, yewer mecbur nîyo ke sey nê nîjadperestan bifikirîyo. Tirkîye de, heqê kurdan û heqê heme netewan esto ke bi ziwan, nasname û kultirê xo, xo îfade bikê/bikerê. Eke ziwan dewlemend nêbo, yanî xeznaya çekuyan/kelîmeyan zeîf bo; fikir zî kultir zî û edebîyat zî zeîf maneno. Madem ziwan cuyê netewan û merdiman de ende muhîm o, ma ziwanê/zonê xo de israr bikê. Ziwan de israr, merdimî de israr o. No semed ra hewce keno ke, ma bi ziwanê xo qalî bikê, binusê, biwanê û bifkirîyê.
Yew roj, Parka Koşûyolûyî de, yew wekîla ma û polîsan munaqeşe kerdnê. Mi meraq kerd û ez zî hetê înan ra şîya. Wekîla ma vatnî ke; “Şima de, heq, huqûq, vîjdan û însanetey/însanîtî çin a. Şima vizîr, Mayê/Dayîkê Aşîtî erd ra kirantê/kaşkerdê û berdê dekerdê nezaret. Şefê polîsan, zî vat ke; “Şima ne şew vanê, ne zî roj vanê, şima her roj çalakîyan organîze kenê. Ma belayê şima kewtê.” Ewta de dormareyê dapancas polîsî bî. Goreyê dades merdimî zî kenarê Parqê Koşûyolûyî de vindertebê. Ez zî hetê nê merdiman ra şîya. Dima polîsî hameyê hetê ma ra û vat ke; “Derhal ewt ra şêrê.” Ma zî no vatişê ser o, hêdî-hêdî şîy. No hêdî-hêdî şeyîşê ma zî tehamul nêkerd ke, yew polîsî hêrsê reyde ez nuskdaya. Ez ey ser de ageyraya û mi ey ra vat ke; “Ti çirê mi nuskdanî? Musade bike, ez tayê çîyan to ra bipersa. Gelo no emrê mi de û na rewşe de, mi ra yew zirar yeno? Ez zana ke ti yew karmendê dewlet î. Ti nişnî yew çare biveynî. La ez wazena ke rayna zî tayê çîyan to ra vaja. Na sira de, kameraya polîsan zî ma nizdî ra antnî. Mi kameraman ra vat ke; “Mi weş biance, xora ez semt a/yaqişlî ya, mi yaqişlî veje.” Semedo ke kamera qeyd kerdnî, nê polîsî nişnaynî cewabê mi bido. Mi dima vat ke; “Şima hetan eyro cêr ra hetan cor, ma nuskdayê. Semedo ke ma kurd î, şima heme wext ma nuskdanê. Dima zî mi persê xo dewam kerdê û nê polîsî ra vat ke; “Gelo kurdî; estî yan çin î? Polîs rayna bêveng mend. Mi vat ke; “Nê çend serrî yo ke ti ewta yî? Vat ke; ”Ez nê hîrê serrî yo ke ewta ya.” Mİ vat ke; “ Madem nê hîrê serrî yo ke ti ewta yî, ti zanî kurdî; estî yan çin î.” Peynî de bi vengo nimz vat ke; ”Kurdî estî:” Mi vat ke; “Hima zî wekîlê ma, wexto ke parlemento de, bi kurdkî qalî kenê, belgeyanê Meclîsî de; ‘Bi ziwanêko nedîyar qalî/qisey kerd nusîyêno.’ Edebîyatê terorîzmî, qalê/qiseyê veng î. No ceng zaf bêmanayin o. Mesela; Serekkomarî ra hetan wekîlanê AKP, yewer lajanê xo raynêkeno leşkerîye. Yanî polîsî zî leşkerî zî lajê feqîran î.” Polîsî zî mi ra vat ke; “Wekîlê HDP zî lajanê xo raynêkenê leşkerîye.” Mi vat ke; “Wekîlê HDP, semedo ke ceng nêwazenê, lajanê xo raynêkenê leşkerîye.” Peynî de mi vat ke; “Ez wazena ke şima rê yew sirr vaja; eke resmîyet de, ziwan û nasnameyê kurdan qebul bibo; se ra heştay-neway mesele çareser bena. Dima zî eke hetê heq huqûq û demokrasî ra yew averşîyaş bibo. Mesela kok ra çareser bena.” Zîhnîyetê nê polîs û nîjadperestanê Tirkîya eynî yo. Ma ewta de rayna vajê, eke Qanûnê Bingeyî de, ziwan û nasnameyê kurdan qebul bibo; meseleya kurdan zaf asan çareser bena.
Not: 21ê Sibate Rojê Ziwanê/Zonê Dayîke yê Cîhanî, kurdan rê û heme şaranê bindestan rê pîroz/bimbarek bo.
